In oktober vond een boeiende wijnstudiereis naar het Italiaanse Lombardije plaats. De reis was georganiseerd door de Verenigde Vinologen Nederland voor hun leden. Ed Carper* schreef een verslag.

Wijnstudiereis Lombardije dag 1: Oltrepò Pavese

We starten de reis op woensdag 12 oktober 2022 met een bezoek aan de Oltrepò Pavese wijnregio.

Oltrepò Pavese betekent ‘aan de overkant van de rivier de Po’. Als eerste staat het wijnhuis Travaglino op het programma. We starten met een lunch met hun wijnen en bezoeken daarna het domein, een voormalig klooster uit 1111 waar in 1868 het wijnbedrijf begonnen. Alessandro verzorgt de rondleiding en zijn zus Christina de proeverij. Zij zijn de 5e generatie. Het is een landgoed van 400ha waarvan 80ha wijngaard. Van 20 ha maken ze zelf wijn. Heel eigen wijnen met de een wat meer karakter dan de ander. (Voor een verslag van Anne-Wies over dit wijnbedrijf klik je hier).

Vervolgens bezoeken we het Consortium van Oltrepò Pavese voor een proeverij van de wijnen uit dit gebied waarbij wat hapjes worden geserveerd. Het zijn wijnen waar inheemse druivenrassen als croatine (bonarda), ughetta en uva rara een rol spelen. Heel eigen wijnen, zowel stil als mousserend als zoet.

Meer over Oltrepò Pavese op deze website lees je hier

Wijnreis Lombardije dag 2: Franciacorta

We zijn bij het Consortium Franciacorta voor een presentatie over de (mousserende) wijnen.

Drie concepten zijn van belang:
– Het terroir
– De basiswijn
– De productiemethode (start met 18 maanden sur latte)

De naam Franciacorta komt van ‘francea curtes’ wat belastingvrije zone betekent. Met de komst van de Cluniac monniken in de 11e eeuw werd dit gebied belastingvrij verklaard. In 1570 al werd de wijn uit Franciacorta geprezen in het boek van de Brescan docter Gerolamo Conforti. Franciacorta is een DOCG vanaf 1995. Franciacorta heeft veel verschillende bodemsoorten en microklimaten met aan de bovenkant het Isro meer wat weer zijn uitdrukking vindt in de wijn. Van bovenaf gezien zie je een Morenic amfitheater vorm. De bodem is rijk aan mineralen.  Naast Franciacorta is er ook Curtafranca DOC en Sebino IGT. 98% van de wijnmakers is verbonden aan het consortium. 1.893 ha (66% van het totaal aantal 3000 ha) is organisch. Franciacorta is het eerste gebied in de wereld dat de CO2 footprint per wijnbedrijf berekent.

De druiven worden met de hand geplukt. De wijnen liggen sur latte 18 maanden standaard, 30 maanden voor de vintages en 60 maanden voor de Riserva. Er wordt alleen chardonnay, pinot noir en pinot blanc (de laatste max 50%) gebruikt. Maximaal 120 quintals (100 kilogram) per ha oogst is in augustus tot begin september 52,5 HL per ha (vergelijk: Prosecco 127,5hl!).  Het persen gebeurt nu niet meer in de traditionele verticale mandpersen maar in de moderne pneumatische persen.

We proeven 8 wijnen van diverse kwaliteiten

Wijn 1: Contador Castaldi Franciacorta Satèn
Alleen witte druiven, 100% chardonnay, brut, 4,5 Bar iets zachter en lichtere druk (normaal is de druk 6 Bar), in RVS en eiken gefermenteerd, 30 maanden sur latte, 6 gr dosage.
Licht citroengeel, medium(+) aroma van groene appel, citroen, lichte brioche; brood deeg, zachte mousse,  off dry, medium alcohol, medium (+) zuur, medium body, medium smaken als in de geur en een lichte bitter in de medium (+) afdronk.

Wijn 2: Quadra
90% chardonnay en 10% pinot noir alleen in rvs 43 maanden sur latte dosage 5 gr.
Citroengeel, medium (-) aroma’s van citroen en groen appel lichte gisttonen, fijne mousse, komt droog over, medium body, medium alcohol, medium (+) zuu,r medium smaak van groene appel, amandel, citroen, lichte deegsmaak.

Wijn 3: 2017 Monterossa
70% chardonnay 30% pinot noir, in eiken gefermenteerd, 36 maanden sur latte.
Goudgeel, medium(+) aroma’s van brood deeg, beetje vanille, citroen en groene appel, medium alcohol, medium (+) zuur, medium body, medium (+) smaken van brioche , amandel, brood  deeg limoen, gele appel, medium(+) afdronk: heerlijke wijn! Mijn favoriet.

Wijn 4: 2017 Fratelli Berlucchi
60% chardonnay, 30% pinot blanc, 10% pinot noir, rvs fermentatie, 60 maanden sur latte, dosage 7,5 gr.
Goudgeel, medium (+) aroma’s van rijp fruit gele appel citroen, amandel, brood deeg broodkorst, medium (+) zuur, fijne mousse, medium alcohol, medium body, medium (+) smaken van hazelnoot en amandel, limoen, gele appel, meloen, rijke rijpe smaken, lange finish met bittertje. Ook een favoriet van deze serie.

Wijn 5: La Montina
Extra brut, 75% chardonnay, 25% pinot noir, 24 maanden sur latte en 3,5 gr dosage, Citroengeel medium aroma’s van citroen, cake, gele appel, aardige mousse, medium body, medium alcohol, medium smaak van bovenstaande medium lengte

Wijn 6: IBarisèl
80% chardonnay, 20% pinot noir, rvs, 45 maanden sur latte, 0% dosage.
Goudgeel, medium(+) aroma van rinse appel, limoen, brooddeeg, medium alcohol, droog, fijne mousse , medium body voelt zacht ondanks dat er geen een suiker is toegevoegd, medium(+) zuur, medium(+) smaken van bovenstaande en een licht amandeltje, medium(+) afdronk .

Wijn 7: Vezzoli
Rosé, 100% pinot noir, hout en rvs fermentatie, 48 maanden sur latte, dosage 7 gr.
Licht zalmroze tegen uienschil aan. Medium aroma’s van brooddeeg, frambozen en aardbei, medium (+) zuur, medium body, medium alcohol, medium lengte medium smaak van bovenstaande.

Wijn 8: Santos
Rosé rvs, 100% pinot noir, 40 maanden sur latte, zero dosage.
Zalmroze, medium (+) geuren van aardbei, frambozen, bosgrond en brooddeeg, medium+ zuur, medium body, fijne mousse, medium (+) smaken van bovenstaande (bijna overheersende pinot noir smaak), paddenstoelen en een bittertje, medium (+) afdronk.

https://franciacorta.wine/en/consortium/consortium-history/

Vervolg tweede dag Lombardije Ca’del Bosco

Monica is onze gastvrouw bij Ca’del Bosco en vertelt: De bodemstructuur is ontstaan in de ijstijd. Een 200 meter hoge ijsgletsjer heeft het gevormd en daardoor zijn er veel rotsen in de bodem aangevuld met klei. De bodem wisselt, dus geeft dat verschillende expressies in de Chardonnay. De westkant geeft meer mineraliteit en in het oosten meer tropisch fruit. In 1970 is men hier begonnen en de eerste Franciacorta is hier in 1976 gemaakt. Het meeste is hier chardonnay, pinot noir en beetje pinot blanc. Er is nog een druif erbamat die voor 10% is toegestaan om zuren toe te voegen. Franciacorta mag geen Spumante heten volgens de DOC regels.(Spumante is een algemene term voor mousserende wijn van meer dan 3 Bar)  Hier is ook nog een beetje cabernet sauvignon , merlot, cabernet franc en carmenière. Er wordt apart per plot gefermenteerd. De druiven worden vanaf de tachtiger jaren van de vorige eeuw gewassen om zo schoon mogelijke druiven te krijgen om zo weinig mogelijk tot geen sulfiet te gebruiken. De wilde gist wordt ook daarmee afgewassen, er wordt bewust gist geselecteerd. Voor de laatste liqueur de expèdition wordt druivenmost gebruikt geen gewone suiker. Er wordt hier 260 ha wijngaard verwerkt. De kurken worden nauwkeurig getest om fouten tegen te gaan. Voor de vaten koopt men het hout in en maakt men de vaten zelf, 225L en 220L vaten totaal worden 4/5 keer gebruikt voor de Franciacorta en nooit het eerstejaars hout. Eerste jaars hout wordt voor de stille wijnen gebruikt

We proeven drie wijnen 

Wijn 1: 2019
Chardonnay, pinot noir
Goudgeel, ingetogen aroma’s (te koud) van limoen, appel, gisttonen, iets vuurstenen, medium body, medium (+) zuur, medium alcohol, medium smaken van frisse appel en limoen, meloen, gisttonen zijn hier wat op de achtergrond. Wel een goede leuke wijn. Later nog geproefd tijdens de lunch in Bergamo, toen kwam hij beter tot z’n recht.

Wijn 2 : 2010
Degorgement midden 2019, 45 jaar oude stokken in hout gefermenteerd, zero dosage, chardonnay 55%, pinot blanc 35% en pinot noir 20%.
Donker goudgeel, medium (+) aroma’s van vuurstenen citroen, appel, meloen, vanille, toost en gerijpte gisttonen, medium body medium alcohol, medium (+) smaken van bovenstaande en amandel, lange afdronk met klein bittertje, mooie topwijn!

Wijn3: stille Chardonnay
13 maanden hout, 2017.
Goudgeel, medium (+) rijpe perziken wat honing, vanille, ananas, blanke noten en boter, medium(+) body, medium alcohol, medium (+) zuur, medium (+) smaken van bovenstaande, lengte, heerlijke wijn goed in balans.

Bellavista

Bellavista heeft 210 ha aan wijngaard. In 1977 opgericht en in het begin een heel beperkte productie. Pas later begonnen met mousserende wijn. En daarna begonnen met wijngaard bij te kopen. Het zijn in totaal 120 verschillende wijngaarden.

40 jaar heeft tot 2021 wijnmaker Vezolla hier gewerkt en Vittorio Morretti was de businessman. Voor speciale cuvées gaat de tweede fermentatie met een kurk waardoor het degorgement met de hand plaatvindt. De rest gewoon met kroonkurk. Er liggen hier nu 6 miljoen flessen sur latte. Productie gaat zo natuurlijk mogelijk en ze gebruiken zo minimaal mogelijk sufiet. Ze passen groene bemesting toe en de stokken proberen ze zo oud mogelijk te laten worden. Oudere stokken wortelen diep, dit om klimaatverandering het hoofd te bieden. Het druivenras erbamat geeft alleen zuur en verder niets, dus gebruiken ze deze liever niet. De vintage wijnen zijn van de beste wijngaarden. Hoe beter de cuvée hoe meer hout er wordt gebruikt. Malo (omzetting van appelzuur naar het zachtere melkzuur) wordt steeds minder gebruikt om zuren te behouden. Hier zijn 5000 planten per ha (bij Ca’del Bosco 10.000) en hier ook wordt veel blad weggehaald. Bij Ca’del Bosco is meer Franse stijl, hier wordt niet elk jaar een prestige gemaakt bij Ca’del Bosco wel. Hier werd naar gevraagd, het is niet zo dat ze hier zelf mee aankwamen.

Bellavista, de wijnen

Wijn 1: Satèn 2017
Chardonnay. Hier dus ook een lichtere druk van 4,5 bar, 40 % hout fermentatie, 60 % RSV, 5-6 gr suiker, citroengeel, ingetogen aroma’s van citroen, appel, zachte, iets grovere mousse, medium (+) zuur, medium alcohol, medium body zacht , medium(+) smaak van noten, gist, appel, meloen, lange afdronk met wat bitter erin.

Wijn 2: 2017 Tetro Alla Scala Brut
4 jaar sur latte 30% eiken (4 jaar gebruikt) 70% rvs, 70% chardonnay en 30% pinot noir, de hardloper, zeg maar de ‘middenklasser’.
Licht goudgeel, medium aroma’s van gist, appel, citroen, medium alcohol, medium(+) zuur medium body, medium(+) smaken van amandel, gist, limoen, gele appel, lange bittere afdronk.

Wijn 3: 2016 Pas Operè
2,5 gr dosage. 5 jaar sur latte 40 % pinot noir 60% chardonnay en kan ouderen.
Licht goudgeel, medium aroma’s van gist, limoen, appel, meloen, droog, medium (+) zuur, fijne mousse, medium body, medium+ smaken van bovenstaande en amandel, lange afdronk met wat bitters.

Wijn 4: Vittorio Morretti 2013
8 jaar sur latte, 50% hout, 50% rvs 50%, chardonnay, 50% pinot noir, met een kurk en niet met een kroonkurk afgesloten voor de tweede vergisting, 2,5 gr dosage.
Goudgeel, medium(+) aroma’s van rijpe gist, citroen, appel, droog, medium(+) smaken van bovenstaande, lange afdronk.

Wijn 5: Riserva Vittorio Morretti 2008
8 jaar sur latte idem als boven.
Goudgeel, medium aroma’s van gist, rijpe appel limoen, meloen, medium(+) zuur, fijne zachte mousse, medium body, medium alcohol, medium (+) smaken van bovenstaande en appel, veel meer geïntegreerd, zacht en een lange afdronk.

Wijnreis Lombardije dag 3, Valtellina 

Consorzio Valtellina

Eerst op bezoek bij het Consorzio Valtellina. Er is hier in Valtellina totaal 1000 ha aan wijngaard. Nebbiolo is het belangrijkste druivenras.
Het is gesitueerd in de Alpen. Het is daarom een wat frisser klimaat. Lokaal zijn de wijnen populair, verder naar het zuiden niet. In het begin was het even zoeken waar de wijnstokken aan te planten. Uiteindelijk kwamen ze uit op de heuvels op 300 tot 700 meter met zuidelijke expositie. De uitdaging is dat de hellingen stijl zijn. De grond in de vallei is te rijk en staat bloot aan overstroming, dus dat is geen alternatief. 2000 jaar geleden werden er stenen muren gezet om de druivenstokken te beschermen. Er is veel zon hier, net zoveel als in Sicilië. En het is niet koud, overdag is het soort van mediterraan klimaat. De rotsen houden warmte vast die in koude nachten weer wordt afgegeven.
De warme Breva wind blaast ‘s middags vanaf het meer wat weer een modererend effect heeft. ‘s Ochtends waait een koude wind van de bergen. Gelukkig was de Katholieke kerk hier sterk omdat zij liefhebbers waren van wijn anders waren er wellicht nu geen wijngaarden geweest. De nebbiolo is een soort broertje van de Piemonte nebbiolo. Chiavennesca heet nebbiolo hier (‘de druif die interessant is om wijn van te maken’ betekent het). Door de frissere condities hier is de schil dikker en de bodem is hier anders: een dunne laag van zand, kalk en een beetje klei en daaronder direct rots. Minder tannine (30% minder) en mineraliteit van de rotsen en een vleugje ziltheid.
Rosso di Valtellina moet 90% nebbiolo bevatten en de rest kan worden aangevuld met wat inheemse druiven, dit is de simpele wijn die komt van de druiven van het onderste en hoogste deel van de hellingen.
Valtellina Superiore is de topwijn (van wijngaarden tussen de 300 en 600 meter) 2 jaar ouderen en 1 jaar hout.
Er zijn 5 subregio’s: Inferno, Grimello, Sassella, Valgella en Maroggia.
De bodem is zeer verschillend qua rotsen wat ook zijn weerslag heeft in de wijn, zelfs per wijngaard. Dus het is belangrijk te weten waar de druiven vandaan komen.
Riserva 3 jaar ouderen 2 jaar hout.
Sforzata DOC vroegere oogst 1-2 weken eerder en deze worden gedroogd (30% krimp) in kratten in huisjes in de wijngaard, resulterend in 14,5-15,5% alcohol. De wind van de vallei helpt bij het drogen. Er zijn 60 wijnbouwers. Onder de Valtellina worden ook nog stille en mousserende witte wijn gemaakt. In het verleden werd alleen rood gemaakt. Doordat het hier vrij droog is hoeven ze hier maar 6 keer per jaar te sprayen, wel koper. Er wordt bijna organisch gewerkt. Energie wordt hier opgewekt via waterkracht.

34 wijnen te proeven, hier de meest opvallende wijnen

Wijn 1: La Grazia rosé mousserend van nebbiolo en andere druiven zachte mousse, mooi rood fruit 13% maar de alcohol blijft wat hangen in de afdronk.

Wijn 2: La Grazia wit 5 hybride druivenrassen: solaris, muscaris, bronner, johanniter, sauvigner (PIWI) muscat-druivige tonen en gras van sauvignon hebben de overhand in de geur, leuke wijn!

Wijn 3: Vigna le Prudenze superiore Gramello, mooie neus, fijne smaken, lange afdronk.

Wijn 4: Sforzato Black edition, blockbuster, mooie complexe wijn, heel veel lengte (mijn wijn voor bij de open haard).

Wijn 5: Sforzato Rupi ondanks 16% een krachtige elegante wijn en is mooi in balans.

Wijn 6: Baghera Solstizio Sforzato, mooie neus, stevig, goed in balans, lengte, zachte tannine.

Wijn 7: Balghera Pizaméi Superiore Valgella, mooie smaak, iets slankere body, 13,5 alcohol, wel aardig wat straffe tannine.

Wijn 8: Riserva Elisa 2015, stevige wijn, volle body, stevige smaak, 14% alcohol, mooie wijn.

Wijn 9: Quattro soli 2015 Sforzato, goed in balans, lengte. Veel smaak, toch nog geen blockbuster, 15% alcohol.

Wijn 10: Botonero IGP aardige wijn.

Wijn 11: PG49 Sassella Superiore 2018, mooie frisse wijn, veel smaak, lengte, mooie balans.

Wijn 12: Le Strie Sforzato, 2014, veel smaak, vol, mooie balans, 15% alcohol, leuke wijn.

Lunch en Linea Insubrica

Voordat we een bezoek brengen aan Nino Negri zijn we na een mooie lunch naar een uitkijkpunt gegaan. Linea Insubrica is hier waar het Afrikaans continent botste met het Europees continent en vanaf dit punt op 600m kan je precies zien hoe die lijn loopt en waar de verschillende appellaties zijn waar we de wijnen van hebben gedronken. Alleen aan de zuidkant zijn wijngaarden en aan de overkant van de vallei op de noordelijke expositie niet. Er groeit hier mediterrane vegetatie omdat de rotsen de warmte ‘s nachts teruggeven. Irrigatie is toegestaan in droge perioden.

Nino Negri

Nino Negri heeft 35 ha aan wijngaard en we proeven hier 8 mooie wijnen. Naar mijn idee behoren die tot de mooiste van de streek.

Wijn 1: Valgella Fracia 2018
Single vineyard 2018 alleen groot hout, licht robijnrood, wat gesloten wijn met rozebottel, kruidigheid en rijpe tannine, veel smaak en lengte.

Wijn 2: Valgella Fracia 2009
Idem maar dan van 2009, heeft deels barrique van Slavonisch eiken gehad: granaatrood, licht granaatrood, geurig en ook het hout komt nog door een rijpingstonen: tabak, mokka, stevige zachte tannine, veel smaak en lengte. Hele mooie wijn!

Wijn 3: Carlo Negri Sfozato 2019
alleen groot eiken, nog gesloten wat zwarte pruimen, straffe tannine, wel vol van smaak.

Wijn 4: Carlo Negri Sfozato 2009
Geurig: rozebotteljam, de tannine is heftig maar rijp.

Wijn 5: Cinque Stelle Sforsato 2018
50% barrique opvoeding, van geselecteerde druiven ingetogen donker fruit en kruidigheid, heftige rijpe tannine, veel smaak en lengte.

Wijn 6: Cinque Stelle Sforsato 1995
Idem maar dan van 1995. Is wel wat bruining te zien maar nog steeds veel (lichte) kleur. Nog steeds fruit in de neus; pruimen maar ook sinaasappelschil, hout en chocola, zachtere tannine, nog fris en vol, goede balans (ondanks de 16% alcohol). 

Arpepe

De 5e generatie, broer en zus, runt het bedrijf. Er is net geoogst, normaal is dat iets later. Het bedrijf zit in een rots zodat er binnen de juiste condities voor wijnmaken en bewaren zijn. Ze hebben 15 ha totaal aan wijngaarden. Ze proberen hier tot zeker 50 jaar de stokken in leven te houden. Er wordt hier in hout gefermenteerd er wordt ook nog beton gebruikt. Dit wordt gebruikt na de houtrijping. Het was erg droog deze zomer, maar omdat de temperatuur de laatste maand lager was, hebben ze toch nog een goed resultaat. Dus niet overrijp en voldoende zuur. Er is een compleet nieuwe inrichting van het gebouw met elementen uit de wijngaard verwerkt, ontworpen door haar man, die architect is. De wijnen zijn wat meer ingetogen dan de andere die we tot nu toe hebben geproefd.

Wijn 1: Rosso di Valtellina 2020
Licht robijnrood, ingetogen rood fruit van bessen, aardbei, droog, medium body, medium alcohol, medium (+) smaak van rode bessen, aardbei, rode pruimen, medium(+) tannine, medium (+) lengte.

Wijn 2: Superiore 2018 Il Petrirosso
Houtrijping gehad. Licht robijnrood, medium aroma’s van rood fruit en een vleugje vanille, droog, medium(-) body, medium alcohol, medium smaak van rood sappig fruit zoals rode bessen en aardbei, droog, medium (+) tannine, medium lengte.

Wijn 3: 2017 Grumello Superiore, Roca de Piro
120 dagen maceratie, 12 maanden in groot hout en 3 jaar in grote 500 liter vaten. Licht granaatrood, medium aroma’s van bessen, aardbei, vanille en toost, droog, hoog alcohol, medium body, medium (+) zuur, medium(+) tannine maar zacht, medium(+) smaak van rood fruit, vanille en wat aards, medium lengte.

Wijn 4: Sassella Superiore 2017
Ook 1 jaar in de houten tanks en daarna 3 jaar in grote vaten. Licht robijnrood, medium aroma’s van rode bessen, vanille en rode pruimen, droog, hoog zuur, medium(+) tannine, medium alcohol, medium body, medium (+) smaken van rode bessen, pruimen, vanille en iets kruiden, lange afdronk.

Wijn 5: Riserva inferno 2016
Alleen voor de beste oogstjaren, laatste 10 jaar drie. 34 maanden in ovaal kastanjehout. Licht robijnrood medium aroma’s viool, rood fruit, iets bosgrond, droog, medium body, medium alcohol, medium(+) tannine zacht, medium (+) zuur, medium (+) sappige smaken van bovenstaande en lengte.

Wijn 6: 1999 Riserva
Heel mooi jaar, 4 jaar in kastanjehout , 14 jaar nu in de fles. Licht Granaatrood, medium (+) aroma’s van rode bessen, tabak, viool, droog, hoog zuur, medium body, medium alcohol, medium(+) smaken van bovenstaande, medium (+) lengte.

Diner  met wijnmakers

Tijdens het diner zijn er twee wijnmakers te gast en daar proeven we wijnen van.
De wijnen van Balgera zijn robust, zo is de wijn uit 2005 nog steeds fris met levendige zuren en tannine. Voor mij wel iets te ruig.
De wijnen van Scersce zijn wat ronder. De laatste Riserva is een mooie wijn; misschien ietsje veel in het hout, maar dat is ook een kwestie van smaak. Ik hou daar wel van.

Dag 4 Lombardije, Valtellina en ’s avonds Valcalepio

Sandro Fay

Helena Fay vertelt en Marco Fay, haar broer, werkt hier ook. Het is dus een familiebedrijf. Ze hebben 15 ha, oorspronkelijk begonnen in 1971 met 1 ha en is wijngaarden gaan opkopen. Hier in Téi hebben ze 14 ha. De naam van het dorp is ook in de naam van de streek terug te vinden (Valtellina – vallei van Tèi). Zelfs de single vineyard heeft hier toch diverse bodems omdat de bodems hier sowieso zeer gevarieerd zijn. In de lagere delen van de wijngaard is meer vocht aanwezig, daar zijn de single vineyards niet. En in het lagere deel is ook meer kans op nachtvorst, in het midden warmer en in de hoogte weer kouder. Elke single vineyard is weer een aparte expressie van de nebbiolo. Er wordt ook Sforzato gemaakt. Deze komt van de hogere wijngaarden om voldoende zuur te hebben. Er wordt hier ook chardonnay verbouwd. Door klimaatverandering is het in de toekomst nodig om de wijngaarden naar grotere hoogte te verplaatsen, en gelukkig kan dat hier ook. Er wordt gefermenteerd in grote houten tanks. Daarna gaat het in tonno’s (500l). Fruttaio is de droogkamer voor de Sforzato wijn waar de druiven worden gedroogd in de kratten. De ramen staat hier open om de wind erdoorheen te laten gaan. Er staan ook nog grote propellers voor als het buiten regent. De druiven blijven hier minimaal 100 dagen. Het wordt een week voor de normale oogst geoogst om meer zuren te hebben. In deze kamer staat nu 10.000 kilo. Cà Moréi is een singe vineyard met de naam het huis van oma.

Ze hebben hier mooie wijnen, ik heb er zelf nog een paar meegenomen van de Superiore.

Wijn 1: Wit chardonnay IGT Sotcastèl van de tank 2021
Natte stenen, iets ziltig, nog iets scherp zuur op dit moment. Door verdere rijping zal dit ronder worden.

Wijn 2: Valgella DOCG Coste Bassa Superiore 2019
Licht robijnrood, medium aroma’s van ziltigheid, natte stenen, rood fruit, lichte vanille en toost, laurier, droog, hoge nog wat straffe tannine, hoog zuur, medium alcohol, medium body, medium (+) smaken van bovenstaande en lengte.

Wijn 3: Sassella Superiore DOCG Il Glicine 2018
Licht robijnrood, medium (-) aroma’s van bessen, rode kersen, lichte vanille tonen, droog, hoog alcohol, medium body, medium (+) smaken van bovenstaande en iets laurier, veel lengte.

Wijn 4: Valgella Superiore DOCG Cà Morèi 2018
Licht robijnrood, medium (+) aroma’s van rode bessen, iets ziltig, kersen, laurier, iets vanille, droog, hoge iets ruige tannine, hoog alcohol, medium body, medium (+) zuur, medium (+) smaken van bovenstaande en iets kruidig, lange afdronk, zal mooi ouderen is de verwachting.

 Wijn 5: Valgella Riserva DOCG Carterìa 2017
Dit was een moeilijk jaar; in april nachtvorst, in augustus erg warm en in september veel regen. Licht robijnrood, medium aroma’s van rode bessen, kersen, iets sinaasappel, balsamico, droog, medium alcohol, hoog zuur, hoog tannine erg drogend, medium body, medium smaken van bovenstaande, lange iets bittere afdronk.

Wijn 6: IGT la Faya 2019
Merlot 70% en syrah 30% (aanplant meer in de schaduw). robijnrood, medium aroma’s van cassis, pruimen, peper, laurier, droog, medium (+) tannine wel zacht, medium zuur, medium (+) body, medium alcohol, medium (+) smaken van bovenstaande medium (+) lengte.

Rainoldi

Rainoldi bezit zelf 11 ha wijngaard en 60% wordt gekocht van druiventelers. Dit jaar, in 2022, zijn ze in september al begonnen met oogsten. Ze denken dat dit jaar ook een Riserva in Grumello en Inferno te kunnen maken. Sfurzat is ontstaan in het verleden. Als er veel oogst was, hielden de druiventelers wat achter om zelf wat wijn van de maken. Echter ze kwamen er pas in december aan toe om wijn te maken. Met als resultaat dat de druiven zo’n 30% waren ingedroogd wat resulteerde in een krachtigere wijn.

De wijnen zijn mooi en omdat we van de Sfurzat 2019, 2009 en een 2001 hebben geproefd, werd de 2019 gretig aangekocht (ik ook). Want daarmee kregen we een goed beeld hoe die zich gaat ontwikkelen.

Wijn 1: Sauvignon blanc 2021
Licht citroengeel, intense aroma’s van gras, groene appel, grapefruit, droog, hoog zuur, medium alcohol, medium body, medium(+) smaken van bovenstaande, medium lengte. Een strakke wijn, nu drinken.

Wijn 2: Inferno Riserva 2018
Alleen beste oogstjaren en van de wijngaarden in het midden van 400 tot 500 meter, Frans barrique 12 maanden + 1 jaar in de fles rijping. Licht robijnrood, medium (+) aroma’s van bessen, kersen, vanille , viool, al iets tabak, droog, hoog zuur, medium body, hoog alcohol, medium (+) smaken van bovenstaande en bosgrond, lengte.

Wijn 3: Sassella Riserva 2015 Vigna Degli Apostoli
Licht robijnrood, medium (+) aroma’s van natte bosgrond, vuurstenen, iets chemisch, droog, medium (+) zuur, hoog alcohol, medium body, hoog drogende tannine, medium (+) smaken van bovenstaande exclusief de bosgrond en lengte.

Wijn 4 Alpi Retiche IGT Crespino
90 % nebbiolo en 10% merlot, 60% op Sfurzato manier gedroogd en 12 maanden nieuw Frans eiken. Licht robijnrood, medium (+) aroma’s van vuurstenen, rode bessen, droog, hoge straffe tannine, medium (+) zuur, medium alcohol, medium body, medium (+) smaken van bovenstaande en lengte.

Wijn 5: Sfurzat di Valtellina DOCG 2019
Licht robijnrood, medium aroma’s van rijpe rode bessen en vanille, droog, hoge straffe tannine, hoog zuur, medium (+) body, hoog alcohol, intense smaken van bovenstaande, lange afdronk.

Wijn 6: Sfurzat Fruttiaio Ca’ Rizzieri 2009
Doordat er meer wind was, was er meer indroging, licht granaatrood, intense aroma’s van maggi, tabak, rijpe rode besjes, rozijnen, droog, medium (+) zuur, medium (+) tannine, hoog alcohol, medium (+) body, intense smaak van bovenstaande en een enorme lengte; geweldige wijn, mooi complex en alles mooi geïntegreerd.

Wijn 7: Sfurzat Fruttiaio Ca’ Rizzieri 2001
Licht granaatrood, ingetogen neus van bosgrond, rijpe rode bessen, krenten, tabak, droog, hoog alcohol, medium body, medium (+) intense smaken van bovenstaande, lange afdronk, geweldige complexe heerlijke wijn!

Diner met Valcalepio wijnen

Tijdens het diner in Bergamo maken we kennis met 21 Valcalepio DOC wijnen. De wijnmaker heeft niet alleen zijn eigen wijnen mee, maar ook van vele collega’s:

Wijn 1: Cantina Sociale Bergamasca, Colleoni DOC Spumante Brut Millesimato Metodo Classico 2016. Mooie mousserende wijn met 2 jaar sur latte, chardonnay en imcrocio manzone (riesling x pinot blanc).

Wijn 2: Terre del Colleoni DOC Incrocio Manzoni 6.01.13 bio 2020 veel zuren en weinig smaak.

Wijn 3: Cantina Sociale Bergamasca, Valcalepio Bianco DOC 2019, chardonnay, pinot blanc en pinot grigio met hout. Een mooie wijn met veel vanille.

Wijn 4: Cascina del Ronco, Elegia Franconia della Bergamasca IGT 2021 (rosé), Sciava Lombarda rosé: Rozenbottel, frambozen en snoepjes.

Wijn 5: Cantina Sociale Bergamasca, Terre del Colleoni DOC Schiava rosé 2021, Franconia (Blaufrankisch) rosé, komt uit Oosterrijk oorspronkelijk maar wordt nu als inheems hier beschouwd, zacht met meer aardbeien en frambozen, erg snoepjes.

Wijn 6: Magri Sereno, Valcalepio DOC Rosso 2020, 70% merlot, 30% cabernet 8 maanden mix van tonno en en barrique veel tannine wat hoekige wijn.

Wijn 7: Il Cipresso, Valcalepio DOC Rosso Dionisio 2019, 12 maanden gebruikte barrique, mooie cassis en vanille, pietsie zachter.

Wijn 8: Cantina Sociale Bergamasca, Valcalepio DOC Rosso bio 2018 Dezelfde blend, 9 maanden in groot hout; redelijke wijn kan goed worden doorgedronken.

Wijn 9: Tosca, Valcalepio DOC Rosso Rosso del Lupo 2018, idem maar dan van 12 maanden tonno en barrique, meer body een iets stevigere en zachte wijn.

Wijn 10: La Rovere, Valcalepio DOC Rosso Senesco 2017 60% merlot 40% cabernet sauvignon 12 maanden hout. Mooie gestructureerde wijn, goede body, smaken en lengte, mooie wijn!

Wijn 11: Locatelli Caffi, Valcalepio Rosso Riserva zelfde verhouding 9 maanden hout aardige wijn iets minder body. Iets betere wijn, iets drop.

Wijn 12: Magri Sereno, Valcalepio Rosso Riserva 2018 Riserva 50/50 merlot/cabernet sauvignon 14 maanden deels nieuw hout, veel vanille en laurier, nog wat hoekig, kan nog wel even liggen.

Wijn 13: Locatelli Caffi, Valcalepio Rosso Riserva 2016 40% merlot en 60% cabernet sauvignon, 24 maanden hout (tonno=grote vaten). Iets zachter, goede structuur, moet ook nog ouderen.

Wijn 14: Tosca, Valcalepio DOC Rosso Riserva Dionigi 2018 70% merlot 30% cabernet met hout mooie zachte stevige wijn met lengte.

Wijn 15: Tosca, Valcalepio DOC Rosso Bemu, Idem met selectie van de beste druiven. Ook mooi maar iets meer tannine en wat bitters.

Wijn 16: Cantina Sociale Bergamasca, Valcalepio DOC Rosso Riserva Akros 2016 50/50 merlot/cabernet sauvignon, 3 jaar in 25hl houten tanks, stevig gestructureerd; iets overheersende zuren en tannine, wel sappig cassis.

Wijn 17: Cantina Sociale Bergamasca, Valcalepio DOC Rosso Riserva Akros2 015 idem is wat zachter en voller van smaak, mooi glas wijn.

Wijn 18: Il Cipresso, Valcalepio DOC Rosso Riserva Bartolomeo 2015, 50% cabernet 40% merlot en 10% blaufrankisch, 30 maanden + hout goede structuur sappige wijn hout aanwezig; leuke wijn!

Wijn 19: La Rovere, Valcalepio DOC Rosso Riserva Sancta Crux 2015 60% cabernet 40% merlot 30 maanden hout meer cassis en een beetje paprika goede structuur en body en lengte; mooie wijn.

Wijn 20: Cantina Sociale Bergamasca, Valcalepio DOC Rosso Riserva Vigna del Conte 2015 50/50 merlot/cabernet sauvignon  5 je in groot hout, Goede structuur iets laurier, veel smaak, body en lengte; mooie wijn.

Wijn 21: Cantina Sociale Bergamasca, Valcalepio DOC Rosso Riserva Vigna del Conte 2008,  zelfde wijn. Ook een goede structuur en zelfs iets meer tannine, een volle wijn zonder log te worden; mooie wijn!

Stadswandeling in Bergamo en laatste lunch

Zondag 16 oktober en de laatste dag van de wijnreis Lombardije. Dus nu na Franciacorta, Valtellina, Valcalepio en Bergamo nog een interessante stadswandeling in de laatste stad. En  een mooie lunch tot slot voordat de rest weer terug vliegt en wij weer doorgaan naar Venetië.

Ik kan niet anders zeggen dat dit een weer leerzame reis was waar we vele mooie wijnen hebben mogen proeven. Het was goed georganiseerd dankzij Fred Nijhuis en Ruud Winkels en ook dank aan Stefan Boer die Italiaans spreekt en dat is toch soms wel even makkelijk. Niet te vergeten de hele groep: het was enorm gezellig om met deze groep op stap te gaan en wat is het toch heerlijk om dit met wijnenthousiasten (of moet ik zeggen wijngekken?) te doen.

Verenigde Vinologen Nederland

*Registervinoloog Ed Carper was in 2020 ‘Vinoloog van het Jaar’, heeft WSET Diploma in de pocket en heeft ook zijn studie Weinakademiker afgerond. Met zijn wijnschool Carper Vinum geeft hij les en organiseert hij tal van proeverijen.

🍇🥂Geen enkel culinair nieuwtje missen🍷🍴?
Schrijf je dan hier in
voor onze wekelijkse nieuwsbrief en/of
volg Anne-Wies op
Instagram, LinkedIn of Facebook

 #EdCarper