Rita Takaro, mede-initiatiefnemer van Ma’d Moser was in Nederland om de Nederlandse pers kennis te laten maken met de nieuwste Ma’d Moser wijn: de edelzoete MM555 Grand Tokaj Aszú 6 puttonyos 2013. Michael Kardienaal was erbij en proefde mee.
Ma’d Moser is een bijzonder project van de Oostenrijkse wijnmaker Lenz Moser, Tokaj wijnambassadeur Rita Takaro, eigenaar van de beroemde ‘Mad Wine’ in Mád Karoly Kovacs en wijnmaker Gabor Urban. Met deze samenwerking wil men Tokaj weer op de kaart zetten. Niet alleen met de edelzoete wijnen waar de regio om bekend staat, maar ook met een droge wijn: de Dry Furmint.
“In our wildest dreams, this wine will be available wherever there is Cloudy Bay on a list, on a shelf”
We proeven, naast de edelzoete MM555 ook de twee Ma’d Moser Dry Furmints. De MM555 wordt opgesteld en blind geproefd tussen grote namen als Château d’Yquem, Kracher en Tempos (Vega Sicilia). Benieuwd op welke plaats de MM555 eindigde? Voordat ik m’n verslag over deze proeverij verder toelicht, eerst wat info over Tokaj als wijngebied om er een beetje in te komen.
Tokaj, een stukje geschiedenis
Wijnbouw in Hongarije werd gestart door de Romeinen met de oprichting van hun provincie Ponnonia. In de 13e eeuw na Chr. Was wijnbouw geheel verspreid in Hongarije en onder koning Bela I, waren de steden Eger en Sopron belangrijke productiecentra.
De opkomst van Tokaj als een belangrijke wijnregio kwam aan het eind van de 16e eeuw, toen de ontdekking van het verschijnsel ‘botrytis cinerea’ plaatsvond.

Botrytis, Foto: visithungary.com
Tokaj werd een symbool van onderscheid onder de hogere klassen en aristocratie in Europa. Tokaj werd bekend als een luxe wijn, waarbij deze associatie vanaf het begin werd aangemoedigd door de nauwe band met de Hongaarse landadel, met name in de regio Boven-Tisza. Hierdoor ontstond er ook een soort (semi) officiële classificatie. Tokai wordt daarom gezien als één van werelds eerste afgebakende wijngebieden.

Map: winesofhungary.hu
Eind 19e eeuw ruïneerde de druifluis phylloxera 60% van de wijngaarden. Als reactie hierop werden veel nieuwe wijngaarden aangeplant in het zuiden van Hongarije op de zanderige vlakte (Grote Hongaarse Laagvlakte) waar de druifluis geen kans had.
Weer een grote inpact op de Hongaarse wijnbouw is het verdwijnen achter het IJzeren gordijn na de 2e wereldoorlog. Hierdoor verdween bijna de gehele infrastructuur voor de wijnhandel. De wijnbouw werd genationaliseerd en er werden veel coöperaties opgericht. Dit deed men om eigen grond te behouden. Tot 1966 mocht dit maximaal 0,3 ha zijn. In 1971 werd dit verhoogd naar 0,6 ha en hoefden de wijnboeren de druiven niet meer verplicht aan de coöperaties te verkopen. De verkoop en export bleven wel via de staat gaan. De wijnen gingen – uiteraard – naar de Sovjet-Unie. Na 1985 kreeg deze export echter ook een gevoelige klap door de strengere anti-alcohol campagne van de regering Gorbatjov.
Toen het communisme in Hongarije in 1989 instortte, ontstonden er lokaal enthousiasme, kwaliteitsfocus en veel buitenlandse investeringen in de regio Tokaj. De Fransen (AXA verzekeringen), Spanjaarden (Vega Sicilia) en de Britten (Hugh Johnson) behoorden tot de buitenlanders die begin jaren 90 naar Tokaj kwamen om de wijnen in oude glorie te herstellen en zelfs om ze tot nieuwe hoogte te doen stijgen.
Hongarije kreeg in 1997 een nieuwe wijnwetgeving, waarin het aantal toegestane druivenrassen en regio’s werd uitgebreid.
Wijnbouw in Tokaj
De regio Tokaj bestaat tegenwoordig uit ongeveer 5.500 hectare aan wijngaarden, verspreid over 27 dorpen en behoort sinds 2002 tot UNESCO cultureel erfgoed.
Het microklimaat wordt bepaald door vulkanische klei- of lössbodems, zonnige zuidelijke hellingen en de rivieren Tisza en Bodrog. Dit biedt gunstige omstandigheden voor het ontstaan en de ontwikkeling van botrytis cinerea (edele schimmel).
Een ander kenmerk van de regio is de aanwezigheid van de inheemse druivensoort furmint, die bijna 2/3 van de productie op haar rekening neemt. Hárslevelű en sárga muskotály (gele muscat) komen daarnaast veel voor. Zéta, köverszölö en kabar zijn in Tokaj ook toegestaan maar nemen een heel klein aandeel in beslag.
Tokaj, de wijnstijlen
Tokaj kent 7 verschillende wijnstijlen, waarvan de Aszú de meest bekende is.
- Száraz (droog):
Vaak monocepage maar niet verplicht. Een goed voorbeeld is hier Tokaji Dry Fermint - Szamorodni:
Gezonde en botrytis druiventrossen die tegelijk worden geplukt. De druiven worden niet één voor één geselecteerd. De wijnen kunnen zowel droog zijn en rijpen dan vaak onder flor, zoals een fino sherry of vin jaune maar ook zoete varianten komen voor en hebben dan vaak een restsuikergehalte van minimaal 45 gr/l. In de praktijk echter vaak tussen de 80-100 gr/l. - Késöi Szüretelésü (Late harvest):
Gezonde overrijpe en botrytis druiven die tegelijk worden geplukt en vergist. De wijnen mogen 50-180 gr/l restsuiker bevatten. Deze wijnen hebben vaak een fruitige stijl door de reductieve vinificatie in RVS. De wijnen worden vaak ook jong op de markt gebracht. - Aszú:
Zoete wijn van individuele, door botrytis aangetaste druiven die samen met de Szamorodni-wijn worden geassembleerd in houten vaten van 136 liter (gönc). Hierna worden emmertjes (puttonyos) aszüdruiven toegevoegd. Hoe meer emmertjes des de zoeter de wijnen uit eindelijk wordt. Aszü rijpt minimaal 3 jaar in de koele, vochtige kelders, waarvan minimaal 18 maanden op vat. Tokaji Aszü mag pas vanaf 1 januari van het derde jaar na de oogst op de markt worden gebracht.
Tokaji Aszu heeft verschillende gradaties in zoetheid door het aantal emmertjes botrytis druiven toe te voegen aan de geassembleerde wijn in het vat (gönc).
- 3 puttonyos minimaal 60 tot 90 gr/l. restsuiker
- 4 puttonyos minimaal 90 tot 120 gr/l. restsuiker
- 5 puttonyos minimaal 120 tot 150 gr/l. restsuiker
- 6 puttonyos minimaal 150 tot 180 gr/l. Restsuiker
Deze gradaties zijn sinds 2013 niet meer verplicht. Alleen wijnen vanaf 120 gr/l. mogen Tokaji Aszú heten. Het systeem van puttonyos is dus niet meer verplicht om te vermelden op het etiket. Ook het natuurlijke alcoholgehalte is sinds 2013 verhoogd van minimaal 9 tot 19% vol.
- Eszencia:
Wijn gemaakt van de eerste uitloop sap van de aszú-druiven. De druiven worden dus niet geperst. De wijn bevat een restsuikergehalte van minimaal 450 tot 800 gr/l en heeft een extreem laag alcoholgehalte (1,5-5%). Eszencia moet minimaal 5 jaar rijpen op vat. Eszencia wordt vaak gebruikt voor assemblage doeleinden, bijvoorbeeld om aszú-wijn geconcentreerder te maken. Men noemt dan de Eszencia vaak ‘Nectar’. - Aszú Eszencia:
een aszúvariant die in 1970 is geïntroduceert en zit qua zoetheid tussen 6 puttoyos en Ezencia in, dus minimaal 180 tot 450 gr/l restsuiker. - Forditás en Máslás:
De wijnen ondervinden een tweede vergisting vergelijkbaar met bijvoorbeeld de Valpolicella Ripasso. Deze wijnen bevatten een restsuikergehalte van 45-80 gr/l. De wijnen moeten ook minimaal 2 jaar rijpen, waarvan minimaal 1 jaar op vat. De Forditás is doorgaans zoeter en tannineuzer dan Máslás.
Blinde proeverij edelzoete wijnen
De proeverij vindt plaats in het altijd gezellige Den Bosch. Wijnwinkel Proef heeft een prachtig proeflokaal waar we ontvangen worden door organisatoren Niels van Dutch Wine Apprentice, Rita Takaro en Emil Starink van importeur Jean Arnaud. De opzet van deze blinde proeverij is simpel. We krijgen 7 botrytis wijnen blind te proeven die de aanwezige panelleden moeten rangschikken op persoonlijke scores van 7 tot 1 punt en daarbij vertellen wat men dacht welke wijn er in het glas zou kunnen zitten. Daarna zal er een ranglijst opgemaakt worden met de wijnen met de hoogste score bij elkaar opgeteld.
Mijn scores voor de wijnen, blind geproefd:
- 7 punten:
Chateau d’Yquem Sauternes 2010 (Bordeaux)
Meeste concentratie en typische botrytis aroma’s, zoals honing, en Velpon-lijm. Veel complexiteit en gelaagdheid, elke slok was anders. Evaluatie in het glas. Misschien een beetje onbalans maar bleef ongelofelijk hangen in de mond. Blind op Sauternes gezet.
- 6 punten:
Hermann 2021 Erdener Treppchen Riesling Trockenbeerenauslese Alte Reben (Mosel)
Manderijnzest, rokerig, honing. Verschrikkelijk mooie zuren en concentratie. Blind op Mosel Riesling gezet.
- 5 punten:
Kracher Grande Cuvée Trockenbeerenauslese Nouvelle Vague 2013 Nr. 6 (Neusiedlersee – Burgenland)
Gedroogd tropisch fruit, marmelade. Hoog suikergehalte?, Med+ zuren. Blind op Kracher Scheurebe TBA gezet.
- 4 punten:
Mad Moser MM555 Tokaji Aszú 6 puttonyos 2013 (Tokaj)
Mangozest, honing, crème brulée, hoge zuren, lange afdronk. Blind op Riesling TBA gezet.
- 3 punten:
Tempos (Vega Sicilia) Oremus Tokaji Aszú 6 puttonyos 2013
Spicy neus, wat bloemig, lemon zest, med+ zuren. Blind op Mad Moser Tokaji gezet.
- 2 punten:
Domaine des Baumard Quarts de Chaume 2018 (Loire)
Hooi, bloemig, honing, hoge zuren. Blind op Chenin Blanc gezet.
- 1 punt:
Hugel Riesling 2015 Sélection de Grains Nobles (Alsace)
Minste botrytis concentratie, relatief lage zuren. Blind op Riesling BA gezet.
Na alle punten van de proevers opgeteld te hebben komt de volgende ranglijst eruit rollen:
- Mad Moser – MM555
- TokajHugel – Riesling SGN
- Kracher – Grande Cuvée TBA
- Domaine des Baumard – Quarts de Chaume
- Tempos – Oremus Tokaj
- Chateau d’Yquem – Sauternes
- Hermann – Riesling TBA
Het is natuurlijk appels met peren vergelijken maar de opzet was onzettend leuk. De uitslag was voor Rita een welkome verrassing maar stiekem ook weer niet: zij kent de sublieme kwaliteit van de wijn !

Links de proevers aan het werk. Rechts Rita Takaro die haar wijnen presenteert.
Over Ma’d Moser MM555
De MM 555 Tokaji Aszú 2013 6 Puttonyos is een uitzonderlijke wijn die na tien jaar rijping nu perfect op dronk is. Gemaakt door de gerenommeerde wijnmaker Áts Károly (Karcsi) in zijn eerste jaargang bij GRAND TOKAJ, wordt deze wijn beschouwd als zijn beste werk. Rita en Lenz hebben in samenwerking met Karcsi een uniek lot van deze prachtige 6 Puttonyos Aszú geselecteerd.
Deze speciale wijn, gekozen door MA’D Moser en Grand Tokaj, zal wijnliefhebbers wereldwijd verrukken. De druiven voor deze wijn werden zorgvuldig geselecteerd uit de wijngaarden van Grand Tokaj en bevatten voornamelijk furmint en hárslevelű druiven, die aan de wijnstok werden gelaten om edele rotting te ontwikkelen.
De term “6 puttonyos” verwijst naar het aantal manden botrytisdruiven per vat most, wat de zoetheid van de wijn aanduidt. Na een langzame fermentatie werd de gemengde most vervolgens 24 maanden gerijpt in Hongaars eikenhouten vaten.
De wijnen van Ma’d Moser heten MM5, MM55 en MM555 : ‘We want a short and easy name.’ MM stands for Ma’d Moser and the number 5 appears to be a main future in the exitance of the project: ‘our first wine was released on the 5th of May 2022. 5 is my favorite number because I was born on 5th of September. On my birthday we released our second wine: the MM55. And 5 is a lucky number in China.’
Tokaji Dry Furmint
Vóór de blindproeverij van de edelzoete wijnen proefden we 3 droge wijnen van Ma’d Moser, de Dry Furmint MM5 2023 en MM52021 en de houtgerijpte MM55. De MM5 is een Dry Furmint, in RVS gefermenteerd op zijn schilletjes. Daardoor verkrijgt men een mooi strakke, frisse witte wijn met complexiteit en diepgang. Het blijkt bij het proeven van de 2021 hoe mooi de wijn zich al ontwikkeld heeft.
“Furmint, combined with the volcanic soils of the region, has the potential for greatness and the potential for long-ageing”
De MM55 2021 is een Dry Furmint gefermenteerd in 300 liter houten vaten van Hongaars eiken, 70% nieuw. Daarna rijpte de wijn 9 maanden in vaten met verschillende toastings om de complexiteit te vergroten. Het resultaat is een geweldige wijn met een beetje flinty neus, waarschijnlijk ook door de vulkanische bodem. De MM55 heeft meer rondeur dan de MM5 door de houtrijping maar blijft wel subtiel. Een mijlenlange afdronk met complexe smaken.
Conclusie
Ma’d Moser maakt indruk met hun nieuwe approach voor de Dry Furmint wijnen van bijzonder hoge kwaliteit. Maar nog meer ben ik onder de indruk van hun prachtige Tokaji Aszú. De MM555 meet zich met de absolute wereldtop van edelzoete wijnen. De droge wijnen zullen de komende jaren alleen maar mooier worden met wat rijping op fles, over de Aszú nog maar te zwijgen. Deze wijn is tot zeker een eeuw houdbaar, maar waarom zou je…….? Ze zijn nu ook al niet te versmaden!!!
Ik wil Niels, Rita en Emil hierbij hartelijk danken voor de uitnodiging!
Bronnen:
www.madmoser.com
World Atlas of Wine
Wine Grapes
The Oxford Companian to Wine
Tokaj: A Companion for the Bibulous Traveler
🍇🥂Geen enkel culinair nieuwtje missen🍷🍴?
Schrijf je dan hier in
voor onze wekelijkse nieuwsbrief en/of
volg Anne-Wies op
Instagram, LinkedIn of Facebook
*Michael Kardienaal is naast Grafisch Technicus ook Register Vinoloog, wijnadviseur, wijndocent, wijnschrijver en heeft WSET level 3 behaald. Met zijn bedrijf briccowijnadvies.nl geeft hij wijncursussen, proeverijen en workshops. Lees hier de artikelen van Michael.
#Michael
Geef een reactie