Open wijnboeken over Frankrijk en tref steeds een vergelijkbare indeling aan. De eerste delen zijn gevuld met de noordelijke gebieden, om vervolgens – afhankelijk van de schrijver – over links of rechts af te dalen naar de Languedoc. Die geografische indeling lijkt symbolisch voor de positie van de Languedoc op de Franse kwaliteitsladder. Is dat (nog) terecht? Hermen Jansen zoekt het uit voor Anne-Wies.NL. Hij bezoekt de appellations, spreekt met ingewijden en proeft een kleine duizend (!) wijnen.

Hermen Jansen tijdens een van de vele proeverijen die hij bezocht in de Languedoc.

Bij het schrijven van dit artikel word ik onmiddellijk geconfronteerd met een uitdaging: waar te beginnen? Het ruim 200 kilometer lange gebied, dat als een amfitheater van de Middellandse Zee omhoogloopt naar de uitlopers van het Centraal Massief, is één van de grootste wijnbouwgebieden van Frankrijk. De jaarlijkse wijnproductie bedraagt niet minder dan 1 miljoen hectoliter. En dan tel ik de twaalf Indications Géografique Protégée (IGP’s) en de enorme hoeveelheid Vin de France nog niet eens mee.

Van volume naar diversiteit

De karakterisering ‘Wijnplas van Frankrijk’ is snel gemaakt. Toch is dat te makkelijk. Om de productieomvang te duiden moeten we terug naar het begin. Sinds de 6^e eeuw voor Christus vindt in de Languedoc steeds in meer of mindere mate wijnbouw plaats. Door de vraag naar vermout groeit het wijngaardareaal in de 19^e eeuw exponentieel. Vanaf het begin van de 20^e eeuw verenigen veel individuele wijnboeren zich in coöperaties, waarvan een groot deel zich toelegt op een volumegerichte productie.

Die kwantiteitswind is inmiddels gaan liggen. Investeringen uit binnen- en buitenland hebben in de afgelopen 40 jaar geresulteerd in een kwaliteitsslag. De leeftijd van de appellations – het merendeel is niet ouder dan 10 tot 20 jaar – getuigt daarvan. Nog altijd worden in de Languedoc volumewijnen geproduceerd, veelal geclassificeerd als Pays d’Oc IGP, maar er is meer. Veel meer. Zoveel meer dat het mij terugbrengt bij mijn aanvankelijk vraag: waar te beginnen? Om die vraag te beantwoorden begin ik bij het eind: waar wil de Languedoc naar toe?

Die vraag laat zich in algemene zin niet eenvoudig beantwoorden. De verscheidenheid in de Languedoc lijkt te groot om een eenduidige koers te varen. Het is niet eenvoudig om de wijnen van de Languedoc te pinpointen. Dat wordt in de Languedoc zelf overigens niet als problematisch ervaren. Isabelle Vermorel van AOP Grés de Montpellier vertelt: ‘De kracht van de Languedoc is haar verscheidenheid. De diversiteit is de rijkdom van de Languedoc.’

Diversiteit in al haar verschijningsvormen

Diversiteit lijkt dus het sleutelwoord in de Languedoc. Die diversiteit openbaart zich in de eerste plaats in haar appellations. Naast de overkoepelende regionale appellation Languedoc AOP kent de Languedoc meer dan twintig sub-regionale appellations en een groot aantal denominaties. Van meer dan dertig druivenvariëteiten worden wijnen in alle verschijningsvormen gemaakt. Welke druiven dat zijn, verschilt per appellation. Welke wijnstijlen daarvan worden gemaakt, verschilt per appellation. Hoe de blends zijn samengesteld – het laat zich raden – verschilt per appellation.

Het behoeft geen uitleg dat ook de groeiomstandigheden verschillen. Gemene deler zijn een mediterraan klimaat, met gemiddeld driehonderd dagen zon per jaar, hoge temperaturen in de zomer en een beperkte neerslag. De invloed van de wind mag in dit kader niet ongenoemd blijven. De wind is de Languedoc bijna altijd aanwezig. Over het algemeen zijn de winden koel en droog, zoals de noordelijke Tramontane en oostelijke Levant. De Marin daarentegen brengt warmte en vocht. Aan de hand van de invloed van de wind zou de kaart van de Languedoc kunnen worden opgedeeld in drie zones: (1) de gebieden met een mediterrane wind, (2) de gebieden met een continentale wind en (3) de gebieden met een Atlantische wind.

1: Mediterrane wind

Net als de vele recreanten aan de stranden van de Languedoc, profiteren de druiven in de kustgebieden van een verkoelende zeebries. De heuvels zijn hier relatief vlak en de wind heeft vrij spel. In het kustgebied liggen enkele interessante appellations. Ik bespreek Grés de Montpellier en Picpoul de Pinet.

Grés de Montpellier

Tot voor kort was Grés de Montpellier een denominatie binnen Languedoc AOP, maar eind vorig jaar is de aanvraag voor een eigen AOP goedgekeurd. Vanaf oogstjaar 2024 mogen de wijnen worden gebotteld als Grés de Montpellier AOP. President Olivier Durand: ‘de erkenning is een verzekering voor de toekomst van de nieuwe generatie’. De 420 hectare aan wijngaarden liggen verspreid over de heuvels ten noordwesten van Montpellier, op een hoogte variërend van 30 tot 300 meter. ‘Grés’ verwijst naar de arme zandstenen bodems. Opvallend is dat de nieuwe appellation – tegen de trend in – uitsluitend rode wijnen toestaat. De wijnen bestaan ​​uit een combinatie van twee van de hoofdvariëteiten: syrah, grenache noir en mourvèdre, eventueel aangevuld met de secundaire rassen cinsault, carignan en morrastel. Het algemene beeld van de geproefde wijnen is dat ze genereus zijn, met body, een verfijnde tanninestructuur en een goede doordrinkbaarheid.

Aanbevolen producenten – importeurs

• Domaine Roquemale
  • Geen importeur bekend
• Château l’Engarran
  • Geen importeur bekend
• Mas des Colibris
  • Geen importeur bekend
• Mas du Novi
  • Geen importeur bekend

Picpoul de Pinet

Waar Grés de Montpellier zich richt op de productie van rode wijnen, is het rondom de Lagune van Thau wit wat de klok slaat. Picpoul de Pinet AOP levert tintelfrisse witte wijnen van picpoul blanc. De eenvoudige exemplaren zijn fris en schoon, met een opwekkende zuurgraad en een zekere ziltheid. De meer complexe wijnen voegen daaraan een sappige rondeur en een zoutige mineraliteit toe. Misschien wel meer dan in andere appellations speelt in Pinet de invloed van Middellandse Zee een rol. De slogan luidt niet voor niets ‘Het terroir is de zee’. Hoofdwijnmaker bij Vigobles JeanJean Iain Munson MW is hierin uitermate uitgesproken: ‘De klassieke focus op de bodem is overtrokken. Alles draait om temperatuur en verkoelende invloeden.’ Misschien weinig genuanceerd, maar in elk geval wel verfrissend.

Aanbevolen producenten – importeurs

• Cave de l’Ormarine
  • Anfors Imperial
• Domaine Reine Juliette
  • Henri Bloem
• La Croix Gratiot
  • AndereWijn
• Domaine des Lauriers
  • BJ De Logie
• Château Font-Mars
  • Les Genereux

2: Continentale wind

Rijd vanaf de kust het binnenland in en de ongerepte uitlopers van de Cevennen doemen op. Het klimaat is hier meer continentaal en de bodems meer colluviaal. Hier zijn het de winden uit de bergen die verkoeling bieden. Het is de thuisbasis van enkele van de meest prestigieuze appellations. Ik bespreek Pic Saint Loup, Faugères en Saint-Chinian.

Pic Saint Loup

Als ik een appellation zou moeten aanwijzen waarvan de wijnen over de hele linie indruk maken, dan strijden Faugères en Pic Saint Loup om de eer. Een uitzondering daargelaten scoren de geproefde wijnen van Pic Saint Loup goed tot uitstekend. De wijnen uit de naar de haaientandvormige berg ten noorden van Montpellier genoemde appellation blinken uit in balans, concentratie en fraîcheur. Kalkrijke bodems, een iets hogere neerslag en een sterke droge wind dragen daaraan bij. De blends bestaan uit minimaal 50% syrah, aangevuld met grenache noir, mourvèdre en een aantal supplementaire variëteiten. Hoewel het merendeel van de wijnen rood is, wordt er ook wat rosé gemaakt.

Aanbevolen producenten – importeurs

• Domaine de l’Hortus
  • Sauter Wijnen
• Domaine les Grandes Costes
  • De Bruijn in Wijnen
• Bergerie du Capucin
  • Geen importeur bekend
• Domaine Haut Lirou
  • Geen importeur bekend
• Chateau de Lascaux
  • De Wijntherapeut        

Faugères

Waar Pic Saint Loup wordt getekend door kalksteen, ligt schist ten grondslag aan het zuidelijker geleden Faugères. Bij de oprichting in 1982 was alleen rood en rosé toegestaan, maar sinds 2005 mogen ook witte wijnen worden geproduceerd. Toch is nog altijd 80% rood. De veelal ommuurde wijngaarden liggen op een hoogte tot 300 meter, met uitschieters tot 400 meter. Arme bodems dwingen de planten om diep te wortelen. De stokken zijn goed bestand tegen droogte, mits de waterreserves in het voorjaar voldoende worden aangevuld.

Proeverij Faugères in de wijngaard. Linksboven wijnmaker Frederic Brouca, rechts de schistbodem.

Voor de witte wijnen staan marsanne, roussanne en rolle (vermentino) aan de basis, voor de rosés en rode wijnen zijn dat grenache noir, syrah en mourvèdre. De schist bodems geven de wijnen een eigen karakter. Voorzitter van de appellation Nathalie Caumette: ‘schist bevordert een lagere pH en geeft een sensatie van frisheid.’ De wijnen uit Faugères kenmerken zich door een expressief puur aromaprofiel, een goede frisheid en een donkere mineraliteit.

Aanbevolen producenten – importeurs

• Frederic Brouca
  • Geen importeur bekend
• Domaine de Cébène
  • Geen importeur bekend
• Domaine des Prés Lasses
  • Geen importeur bekend
• Domaine Bardi d’Alquier
  • Geen importeur bekend
• Abbaye Sylva Plana
  • Bosman Wijnkopers
• Mas Gabinèle
  • Vojacek

Saint-Chinian

Saint-Chinian viert dit jaar haar 20-jarig bestaan. Gaylord Burguière, directeur van de appellation, benadrukt de geologische rijkdom van de appellation. Het 100 tot 400 meter hoge gebied profileert zich aan de hand van twee bodemsoorten: schist en kalksteen. Geoloog Luc David bestudeert de bodems van Saint-Chinian en vertelt: ‘De schist bodems bevinden zich vooral in de heuvels in het noordwesten. Door het opdrukken van de bergen zijn oude lagen boven komen te liggen en is schist nu in het hele noordelijke deel van de appellation te vinden. De kalkbodems bevinden in het zuidoosten, in de valleien en op de plateaus langs de bergkammen.’ Sinds 2004 mag in Saint-Chinian witte wijn worden gemaakt van een heel scala aan druiven, maar nog altijd maakt rode wijn met 80% van de totale productie de dienst uit. De geproefde wijnen geven het beeld van rijke wijnen, technisch goed gemaakt, met voldoende frisheid en een prima prijs-kwaliteitsverhouding.

Saint Chinian, met links geoloog Luc David.

Aanbevolen producenten – importeurs

• Domaine Les Eminades
  • Champagnist
• Mas de Cynanque
  • Geen importeur bekend
• Domaine Saint Cels
  • Geen importeur bekend
• Château Coujan
  • Geen importeur bekend
• Château Castigno
  • Geen importeur bekend
• Mas Champart
  • Geen importeur bekend

3: Atlantische wind

In het uiterste westen van de Languedoc, ten westen van de middeleeuwse vestingstad Carcassonne, bevindt zich de zogenaamde ‘Atlantische Corridor’. Hoewel de Middellandse Zee hier nog altijd invloed uitoefent, zorgt een kloof tussen de Cevennen en de Pyreneeën ook voor verkoeling vanuit de Atlantische Oceaan. Hiervan profiteren appellations als Cabardès en Limoux.

Cabardès

Met 25 wijnhuizen en 3 coöperaties is Cabardès in kwantitatief opzicht geen grote speler. Toch is het gebied interessant, al is het maar vanwege de overgang van klimaten die hier plaatsvindt. Fabien Revol van Château de Brau: ‘feitelijk ligt Cabardès op een kruispunt van invloeden. Er is een duidelijke overgang tussen continentale en mediterrane vegetatie. Het klimaat is hier intens, met hoge temperaturen in de zomer en vorst in de winter en het voorjaar.’ De verschillende windrichtingen vertalen zich in de wijnen. In Cabardès wordt uitsluitend rosé en rood gemaakt, die uit zowel Atlantische (cabernet sauvignon, cabernet franc en merlot) als mediterrane variëteiten (grenache en syrah) moeten zijn opgebouwd. De geproefde wijnen scheppen het beeld van fruitige wijnen in een vriendelijke digestieve Bordeauxstijl. De prijsstellingen zijn zeer gunstig.

Aanbevolen producenten – importeurs

• Château de Pennautier
  • Okhuysen
• Clos de Manzotte
  • Geen importeur bekend
• Château de Brau
  • Pieksman Wijnen

Limoux

Waar rode wijn het handelsmerk van Cabardès is, is sparkling dat voor Limoux. Er wordt hier stille rode en witte wijn wijn gemaakt, maar met 80% van de productie vormt sparkling de hoofdmoot. Limoux kent 3 AOP’s voor mousserende wijn: (1) Limoux Blanquette de Limoux, (2) Limoux Méthode Ancestrale and (3) Crémant de Limoux. Limoux Méthode Ancestrale.

Blanquette de Limoux en Limoux Méthode Ancestrale worden beide (grotendeels) gemaakt van de lokale druif mauzac. Deze levert uitgesproken wijnen van wisselende kwaliteit, waarvan de betere exemplaren gastronomisch interessant zouden kunnen zijn. De via de traditionele methode gemaakte Crémants de Limoux leveren over het algemeen prima mousserende wijnen met een opvallende rijpheid en in de meeste gevallen voldoende frisheid. De betere exemplaren hebben een langere rijping sur lattes ondergaan dan de minimale 9 maanden en geen of een beperkte dosage meegekregen. De stille witte wijnen ondergaan verplicht houtrijping, minimaal tot januari na de oogst. Dat komt de wijnen in mijn optiek niet altijd ten goede, zeker niet als te veel nieuw hout wordt toegepast.

Aanbevolen producenten importeurs

• Domaine de la Métairie d’Alon
  • Vinetiq / Les Genereux
• Domaine J. Laurens
  • Okhuysen
• Domaine Altugnac
  • Vojacek / Smaragd Wijnen

Climate Change

De Languedoc worstelt met het veranderende klimaat. De temperatuur stijgt en neerslag neemt af. Wijnmakers vertellen dat ze steeds eerder plukken, gemiddeld een maand eerder dan 10 jaar geleden. Voormalig sommelier en tegenwoordig wijnmaker in Faugères Frederic Brouca: ‘Zo vroeg mogelijk plukken is voor mij de sleutel voor elegantie in mijn wijnen’. Zijn wijnen tonen inderdaad een verfrissende elegantie en levendigheid. Vroeg plukken kent wel haar grenzen: tijdens de vele proeverijen proef ik her en der ook een aantal (te) groene wijnen.

Een mogelijke oplossing tegen de veranderende omstandigheden is het gebruik van andere druivenrassen. Claire Henry van l’Ecole des Vins du Languedoc vertelt: ‘Er is in de Languedoc een terugkeer naar autochtone druivenrassen gaande’. Oorspronkelijke variëteiten als morrastel, picpoul noir en oeillade noir worden weer aangeplant. Deze blijken beter bestand tegen de warmte en droogte. Ook wordt geëxperimenteerd met druiven als nero d’avola, montepulciano en marselan. Een veelgehoord kritiekpunt is de lange doorlooptijd voor de erkenning en aanpassing van een appellation, waardoor niet goed kan worden ingespeeld op veranderende omstandigheden.

Wind of Change

In de gesprekken over veranderingen in de Languedoc komt onvermijdelijk de naam Gerard Bertrand ter sprake. Bertrand wordt gezien als een belangrijke aanjager van de kwaliteitsslag in de Languedoc. Met meer dan 850 hectare aan wijngaarden maakt hij wijnen in alle prijscategorieën. Isabelle Vermorel: ‘Bertrand heeft de ogen van de internationale wijnwereld op de Languedoc gericht. Daar profiteren wij allemaal van.’

Van Gerard Bertrand proef ik onder meer de Clos du Temple 2022, een bloemige en zoutige rosé die met veel diepte, lengte, grip die bewijst dat Languedoc rosé van zeer hoge kwaliteit kan zijn. De productie van rosé neemt toe. Clair Henry: ‘De roséproductie is in de Languedoc in 10 jaar tijd met 160% procent gestegen.’ Volgens Henry laat rosé uit de Languedoc in algemene zin zich kenmerken als een stijl die lijkt op die uit de Provence, met dien verstande dat de rosé uit de Languedoc vaak wat meer volume heeft.

Nieuwe generaties zijn bereid het werk van vorige generaties voort te zetten – en met nieuwe inzichten te verrijken. Een mooi voorbeeld daarvan is Charlotte de Béarn (34), die in 2014 samen met haar man Clément als 32^e generatie Château de Jonquières in Terrasses du Larzac overnam. Charlotte: ‘Wij zien bij leeftijdsgenoten een brede bereidheid en interesse om wijn te maken in de Languedoc.’  De samenwerking tussen de wijnmakers is voelbaar als wijnmakers uit Terrasses du Larzac elkaars – overigens zeer aanbevelenswaardige – wijnen aanprijzen.

Tot slot

De Languedoc is in beweging, zoveel is duidelijk. Er waait een frisse wind, zonder dat duidelijk is waar die precies vandaan komt en naartoe gaat. Zo waait de wind nu eenmaal. Duidelijk is wel dat kwaliteit terrein wint ten gunste van kwantiteit. De vorming van nieuwe appellations getuigt van een toenemende terroir-gerichte benadering – een benadering die de Languedoc naar mijn verwachting geen windeieren zal leggen. De worsteling met het klimaat lijkt de Languedoc de wind wat uit de zijlen te nemen, maar wijnmakers in de Languedoc lijken te weten uit welke hoek de wind waait. De Languedoc vertegenwoordigt alle windstreken. Wie de moeite neemt om zich te laten meevoeren, wordt beloond.

NB: Eerder verscheen op deze website een artikel met (Wijn)reistips in de Languedoc van de hand van Hermen Jansen. Dat artikel lees je hier.

🍇🥂Geen  enkel culinair nieuwtje missen🍷🍴?
Schrijf je dan hier in
voor onze wekelijkse nieuwsbrief en/of
volg Anne-Wies op
Instagram, LinkedIn of Facebook

languedoc-wines.com 

clairdelune.fr

*Hermen Jansen is, naast jurist, WSET-3 gediplomeerd wijnadviseur, wijndocent en wijnschrijver. Deze ‘Wine Advocate’ vertelt onder de naam Origine Wijnen het verhaal over de herkomst van elke wijn. Lees hier de artikelen van Hermen.

#hermen