Galicië en Vinho Verde… wat hebben die twee met elkaar te maken? Deze twee groene parels aan de Atlantische kust – Galicië in Spanje en de Vinho Verde-regio in Portugal – delen een koel, vochtig klimaat dat hun wijnen fris en levendig maakt. Hoewel beide gebieden bekend staan om hun witte wijnen, verschillen ze in druivenrassen, stijl en cultuur. Michael Kardienaal nam namens Anne-Wies.NL deel aan een bezoek aan beide regio’s in het kader van het project #aSharedPASSION.
#aSharedPASSION is een Europese campagne die enkele jaren geleden is opgezet door de U.E.C. (Unión Española de Catadores) in samenwerking met Interprofesional del Vino de España en Wines of Portugal met al doel om Spaanse en Portugese kwaliteitswijnen overal ter wereld voor het voetlicht te brengen. Met kwaliteitswijnen worden wijnen bedoeld die wettelijk zijn beschermd met het DOC of IGP label. Dit zou de zevende en laatste persreis worden en daarmee zou de campagne worden afgesloten.
We starten de dag met het doorkruisen van de wijnregio Galicië. Hier zullen we de D.O. Valdeorras en D.O. Monterrei bezoeken. Vervolgens zetten we onze tocht voort naar Vinho Verde in Portugal. We reizen van Bierzo naar Valdeorras en passeren hier de grens van Castilla y Leon en Galicië.
Galicië, ligging, klimaat en wijnbouw
Galicië, gelegen in het noordwestelijkste deel van Spanje, staat bekend als “Groen Spanje“. Het grenst aan de Atlantische Oceaan in het westen, de Golf van Biskaje in het noorden, Castilla y Leon in het oosten en Portugal in het zuiden. In deze regio heerst een zeeklimaat, dat zich kenmerkt door relatief koude en natte omstandigheden. In Galicië bedraagt de jaarlijkse neerslag gemiddeld tussen de 1.200 en 1.800 mm. Dit geeft aan dat het hier behoorlijk regenachtig is. Naarmate men verder landinwaarts reist, wordt het klimaat continentaal, wat resulteert in drogere en warmere gebieden.
In het westen van Galicië, met name in Rias Baixas, ligt de nadruk op vroeg rijpende druivenrassen die worden geteeld met behulp van het unieke pergola-systeem. Hierbij worden de wijnstokken omhoog geleid, zodat de druiven hoog boven de grond kunnen rijpen, wat helpt om rotting en ziektes zoals meeldauw te voorkomen. Verder naar het oosten is de wijnbouw traditioneler in termen van wijngaardbeheer, waarbij er meer bergachtige omstandigheden zijn, zoals terraswijngaarden op steile hellingen, en een hogere aanwezigheid van blauwe druivenrassen in vergelijking met het westen van Galicië.
Galicië: DO’s en voornaamste druivenrassen
- DO Rias Baixas
- 4.000 ha – albariño en treixadura
- DO Ribeiro
- 200 ha – albariño en treixadura
- DO Ribeiro Sacra
- 200 ha – mencia, loureira en godello
- DO Monterrei
- 800 ha – mencia, godello dona blanca
- DO Valdeorras
- 200 – godello en mencia
Tijdens deze reis bezoeken we de DO’s Valdeorras en Monterrei, voordat we de grens oversteken naar het Vinho Verde gebied in Portugal.
De wijngaarden van Valdeorras (foto: DO Valdeorras)
DO Valdeorras
De DO Valdeorras werd in 1945 erkend als D.O. Het gebied ligt in het uiterste oosten van Galicië aan de voet van de bergketen Montes de León. In het westen grens het aan Ribeiro Sacra en in het oosten aan Bierzo. Valdeorras ligt ingeklemd tussen twee klimaten, het Atlantische en het continentale. Op jaarbasis valt er gemiddeld 850 tot 1.000 mm neerslag. De gemiddelde jaartemperatuur is circa 11°C.
Valdeorras telt zo’n 1.180 ha aan wijngaarden en liggen op 300 tot 700 meter hoogte, op de oevers van de rivieren Sil, Xares en Bibei. De ruim 1.100 ha is verdeeld onder 1225 druiventelers die leveren aan 42 wijnhuizen.
Het gebied kent vele bodemsoorten maar de meest voorkomende bevatten veel leisteen en graniet op stenige ondergronden. Bijzonder is de vaak hele dunne toplagen. Vaak maar 30 tot 50 cm. diep.
Er wordt ietsjes meer wit dan rood geproduceerd. De belangrijkste druivenrassen zijn de witte godello en de blauwe mencia. Andere druivenrassen zijn voor wit: loureira, treixadura, dona branca en albariño. Voor rood zijn dit: brancellao, merenzao, sousón en caiño tinto.
Godello en Mencia (foto’s: DO Valdeorras)
De witte- en rode wijnen mogen op drie kwaliteitsniveaus op de markt worden gebracht:
Voor witte wijn:
- Valdeorras Godello (100%)
- Castes Nobres de Valdeorras (85% van één lokaal toegestaan ras)
- Valdeorras Blanco (blend).
Voor rode wijn:
- Valdeorras Mencia (100%)
- Castes Nobres de Valdeorras
- Valdeorras Tinto
Valdeorras kan worden opgesplitst in 7 productie-gebiedjes rondom plaatselijke dorpen: A Rúa, Larouco, O Barco, O Bolo, Petin, Rubiá en Vilamartin.
Valdeorras (map: O Luar do Sil)
DO Valdeorras, de proeverij
Ons eerste bezoek aan Valdeorras voert ons naar het hoofdkwartier van de D.O. in Vilamartin de Valdeorras. Na een korte introductie en presentatie proeven we hier 100 wijnen uit de D.O., voornamelijk gemaakt van godello en mencia, aangevuld met enkele verrassingen zoals merenzao, garnacha tintorera, loureiro, doña blanca en brancellao. De wijnen van gerenommeerde producenten als Telmo Rodriguez en Rafael Palacios vallen bijzonder op. Dit is uiteraard te verwachten, gezien hun reputatie als topproducenten in zowel de regio als wellicht heel Spanje. De algehele kwaliteit van de wijnen is echter uitzonderlijk hoog.
Bodega O Luar do Sil
Na ons bezoek aan het hoofdkwartier van D.O. vervolgen wij onze reis naar het dorp Seadur, waar de bodega van O Luar do Sil is gevestigd. Wij worden hartelijk ontvangen in hun prachtige wijngaarden rondom de bodega, krijgen een korte rondleiding door de kelders en kunnen drie van hun uitmuntende Godello-wijnen proeven.
O Luar do Sil is een project van de familie Rodero Villa uit Ribera del Duero. Zij zijn ook eigenaar van de aldaar gelegen fameuze Bodega Pago de Los Capellanes. Hier in Valdeorras hebben ze 30 hectare aan wijngaarden gekocht en in fantastische staat terug gebracht. De bodega is een state-of-the-art winery en bevindt zich op 500 meter hoogte omringd door oude wijngaarden. Men maakt hier alleen witte wijnen van de godello. De productie bedraagt ongeveer 250.000 tot 300.000 flessen per jaar afkomstig van rond de 70 ha aan wijngaarden (waarvan 30 ha in eigen bezit). Deze wijngaarden bevinden zich tussen de 300 en 700 meter hoogte in de dorpen Seadur waar veel klei in de grond zit, Corgomo, waar leisteen de bodems beheerst en in Larouco waar er veel zandbodems zijn.
De prachtig gelegen state-of-art O Luar do Sil winery in Valdeorras
Wijngaarden O Luar do Sil
Winter in de wijngaarden van O Luar do Sil
DO Monterrei
Na dit bezoek reizen we door naar Monterrei, waar we het gerenommeerde restaurant Regueiro da Cova in Verín bezoeken. Dit restaurant, geleid door chef-kok Begoña Vázquez, werkt voornamelijk met biologische en lokale producten. We genieten hier van voortreffelijke gerechten met uitzicht over de rivier de Támega.
Na een uitgebreide maaltijd bezoeken we het hoofdkwartier van de D.O. Monterrei. Na een hartelijk welkom en een introductie over Monterrei, krijgen we de gelegenheid om verschillende wijnen te proeven die voor ons zijn klaargezet.
De DO Monterrei werd in 1994 erkend als D.O. Het gebied ligt in het zuidoosten van Galicië en grenst in het zuiden aan Portugal. Monterrei kent invloeden van het Atlantische en het continentale klimaat. Temperaturen kunnen zomers oplopen tot 35°C en in de winter dalen tot -5°C en kent dus droge hete zomers en koude winters.
De bergachtige wijngaarden van Monterrei
Monterrei telt zo’n 750 ha aan wijngaarden die liggen op 400 tot 500 meter hoogte, op de oevers van de vele zijrivieren van de Duero, zoals de rivier Támega. Er zijn nu rond de 29 wijnbedrijven aangesloten bij de D.O.
Het gebied kent vele bodemsoorten maar de meest voorkomende bevatten veel schist, leisteen en/of zand op stenige ondergronden.
Er wordt circa 70% wit geproduceerd en 30% rood. De belangrijkste druivenrassen zijn ook hier de witte godello en de blauwe mencia. Andere druivenrassen zijn voor wit: treixadura, albariño en dona branca. Voor rood zijn dit: araúxa (tempranillo), sousón en merenzao.
Wijnen met houtrijping kunnen als Barrica, Crianza, Reserva en Gran Reserva op de markt worden gebracht.
Portugal, Vinho Verde
Vila Real
Hierna zetten wij onze reis voort naar Portugal. In de stad Vila Real, die wordt gekenmerkt door de diepe kloof van de rivier de Corgo, bevinden zich oude kerken en gebouwen op de uitlopers van de bergketens Serra do Marão, Serra do Alvão en Serra de Montemuro.
We hebben slechts kort de tijd om er te genieten, want er wacht ons een voortreffelijk diner, georganiseerd door de president van de Vinho Verde wijnstreek Joao Pauperio en Sofia Salvador van Wines of Portugal, in het gerenommeerde restaurant ‘Cais da Villa’. Dit restaurant is gevestigd in een historisch pakhuis dat meer dan 100 jaar geleden onderdeel was van het oude treinstation van Vila Real. Chef Daniel Gomes presenteert hier verfijnde gerechten geïnspireerd door de rijke culinaire tradities van de Douro-vallei en Trás-os-Montes. Na een avondwandeling door Vila Real bezoeken we een lokaal café, waar ik enkele lokale bieren proef. Vervolgens keren we terug naar ons verblijf in het gerenommeerde hotel ‘Mira Corgo’, gelegen aan de oever van de gelijknamige rivier.
Vinho Verde
De volgende ochtend, na een heerlijk ontbijt met een schitterend uitzicht op de zonsopgang achter de Serra do Alvão, vertrekken we richting Penafiel, waar we een bezoek gaan brengen aan Quinta da Aveleda.
Vinho Verde wijnregio in Portugal (map: CVR Vinhos Verdes0
Vinho Verde werd in 1908 als afgebakend gebied gezien en de belangrijkste productieregels werden vastgesteld in 1926. In 1984 werd Vinho Verde erkend als Denomincão de Origem Controlada. Het gebied ligt in het uiterste noordwesten van Portugal. In het westen grens het aan de Atlantische Oceaan, in het noorden, door de natuurlijke grens van de rivier Minho, aan Spanje (Rias Baixas), in het oosten aan het Portugese wijngebied Trás-Os-Montes en de Douro en in het zuiden aan Bairrada en Dão.
Vinho Verde kent een Atlantisch klimaat. Op jaarbasis valt er gemiddeld 1.500 tot 2.000 mm neerslag. Daarmee is Vinho Verde het meest regenrijke gebied van Portugal en daarom een zeer groene streek. Vinho Verde telt zo’n 24.000 ha aan wijngaarden. Het zijn vaak kleine wijngaarden, niet groter dan 1 ha, en liggen flink versnipperd. Daardoor zijn er hier zo’n 19.000 voornamelijk kleine producenten actief, vaak wel dan niet verenigd in coöperaties. Het gebied kent vele bodemsoorten maar de meest voorkomende bevatten veel graniet, schist en/of gneis.
Oogst Vinho Verde (foto: CVR Vinho Verde)
Wat typisch is voor Vinho Verde is het geleidingssysteem van de wijnstok. Dit gebeurt traditioneel volgens het ‘Uveiras‘ of ‘Enforcado‘ systeem. Uveiras betekent druivenboom en enforcado betekent zoiets als gehangen of opgeknoopt. Hierbij laat men de druivenstok vrij groeien tegen een boom en verstrengelen de takken zich met de boom. Ook komt het pergola-systeem, ook wel ‘ramadas’ of ‘latadas’ genoemd, veel voor. Nu wordt er echter vaker overgestapt naar het meer gebruikelijke cordon-systeem.
Er wordt hier bijna uitsluitend witte wijn geproduceerd, zowel stil als mousserend. Sinds 2009 zijn er zelfs aparte herkomstbenamingen voor de mousserende wijnen, namelijk Vinho Verde Espumante (mag sinds 2015 ook met de Charmat-methode gemaakt worden, met de vermelding cuba fechada) en Vinho Verde Espumante de Qualidade (altijd 2e vergisting op fles).
De belangrijkste witte druiven zijn alvarinho en loureiro. Ook komt men vaak arinto (pederña) en trajadura tegen. Verder zijn toegestaan de azal en avesso. Voor blauwe druiven zijn vaak vinhão (sousão), borracal, brancelho en espadeiro aangeplant. Wijnen met niet-toegestane druivenrassen volgens de DOC-regels komen als Vinho Regional Minho op de markt.
Alvarinho rijpend (foto: CVR Vinhos Verdes)
Er zijn ook verschillende kwaliteitsbenaminigen voor monocepages van toepassing zoals: (Grande) Escolha, Colheita Seleccionada, Superior, Reserva, Reserva Especial, Grande Reserva, Garrafeira of de zoete Vinho Verde Vindima Tardia. Vinho Verde kent 9 sub-regio’s: Moncão, Lima, Cávado, Ave, Basto, Sousa, Amarante, Paiva en Baião. Belangrijke productieplaatsen zijn: Penafiel, Braga, Guimarães en Barcalos.
Quinta da Aveleda
Gelegen in het hart van de Vinho Verde, brengen we een bezoek aan Quinta da Aveleda, een gerenommeerde wijnproducent in de regio. Dit wijnhuis produceert wijnen in verschillende wijngebieden van Portugal, waaronder Vinho Verde. We worden verwelkomd door de charmante Isabel Abreu Lima, exportmanager van het bedrijf. Zij leidt ons rond door de prachtig onderhouden tuinen op het landgoed rondom de quinta, die al ongeveer 300 jaar oud zijn. Vanaf het landgoed zijn de wijngaarden zichtbaar. Na de rondleiding wordt een zeer informatieve presentatie over het bedrijf, verzorgd, gevolgd door een overzichtsproeverij uit het gehele portfolio.
Quinta da Aveleda is sinds 1870, en al daarmee al vijf generaties, in het bezit van de familie Guedes. De familie bezit ruim 21.000 ha wijngaarden in vijf regio’s van Portugal: Vinho Verde, Douro, Bairrada, Lisboa en Algarve. De wijnen uit elke regio worden onder een eigen ‘merknaam’ op de markt gebracht. Er werken in totaal circa 27.000 wijnboeren voor het bedrijf, vaak met kleine wijngaarden niet groter dan 0,8 ha. Avelada is daarom ook wel één van de grootste wijnproducenten in Portugal en ook de grootste producent van brandewijn (Aquardente). Dit alles wordt geëxporteerd naar meer dan 90 landen.
In de Vinho Verde bezit de familie circa 350 ha wijngaarden verdeeld over 6 quintas: Quinta do Cabracão (100 ha), Quinta de Celorico (37 ha), Quinta de Ruiváes (46 ha), Casas do Porto (28 ha), Quinta de Meinedo (56 ha) en Quinta da Aveleda (100 ha). Op deze quintas verbouwt men alvarinho, loureiro, arinto, trajadura en fernão pires.
Bijna alle wijngaarden staan op granietbodem (90%), slechts 10% op schist. Deze hectares worden uitsluitend gebruikt voor hun premiumwijnen Aveleda. Daarnaast bezit men meer dan 10.000 hectare voor de ‘cashcow’ bulkwijnen (Casal Garcia) bestemd voor de horeca en supermarkten.
Sinds 2016 is er een groot project aan de gang met herplanting van de druivenstokken. Men wil een hogere plantdichtheid bereiken tot wel 5000 per hectare om zo meer concurrentie aan de plant te geven.
We proeven hier een mooie line-up van Alvarinho-wijnen van de verschillende bodems, graniet en schist. Na de proeverij worden we verwend met een heerlijke lunch en bijpassende wijnen in hun restaurant op de quinta. Lokale gerechten met biologische producten uit eigen tuin en uiteraard wijnen uit de Aveleda portfolio, zelfs een unieke brandewijn bij de koffie.
Enkele door Michael zeer aanbevolen wijnen:
- Rafael Palacios – Louro do Bolo 2023 – Godello – DO Valdeorras
- Rafael Palacios – As Sortes 2023 – Godello – DO Valdeorras
- Virgen del Galir – Val do Galir 2023 – Godello – DO Valdeorras
- O Luar do Sil – Vides de Córgomo 2022 – Godello – DO Valdeorras
- Telmo Rodriquez – Gaba do Xil o Barreiro 2022 – DO Valdeorras
- Bodega Roandi – Flavia 2021 – Mencia – DO Valdeorras
- Lagar do Cigur – Mencia Barrica 2019 – DO Valdeorras
- Triay – Tres Mulleres 2020 – Treixadura – DO Monterrei
- Triay – Tres Mulleres 2023 – Godello – DO Monterrei
- Vía Arxéntea – Mencia 2021 – DO Monterrei
- Manuel Vázquez Losada – Lito Vázquez 2022 – Mencia – DO Monterrei
- Valados de Melgaco – Alvarinho Reserva Extra Bruto – Vinho Verde Espumante de Qualidade DOC
- Soalheiro – Terramatter 2015 – Alvarinho – Vinho Verde DOC
- Cazas Novas – Pure 2022 – Avesso – Vinho Verde DOC
- Sem Igual – Amarante 2016 – Arinto & Azal – Vinho Verde DOC
- Aveleda – Solos de Granito 2022 – Alvarinho – Vino Verde DOC
- Aveleda – Solos de Xisto 2023 – Alvarinho – Vino Verde DOC
We proeven bij Quinta do Aveleda ook enkele wijnen uit de Douro maar deze zal ik in het volgende deel over mijn reis door Noord-Portugal behandelen. Ik trek dan dieper Portugal in en reis richting de Douro, waar uiteraard ook Porto en Vila Nova de Gaia worden aangedaan.
Wat vooraf ging
In het vorige deel over deze allerlaatste #aSharedPassion reis heb je kunnen lezen over een prachtige proeverij in Madrid van bekende wijnen uit alle regio’s van Spanje. De reis vervolgde door de wijnregio’s D.O. Sierra de Salamanca, D.O. Arribes en D.O. Bierzo, allen gelegen in Castilla y León. Tijdens deze reis werden de verschillende hoofdkantoren van de Do’s, bodega’s en wijngaarden bezocht en enkele voortreffelijke restaurants om te genieten van de ultieme culinaire beleving. Meer hierover kun je lezen op: asharedpassion-7-op-wijnavontuur-door-spanje-en-portugal
*Michael Kardienaal is naast Grafisch Technicus ook Register Vinoloog, wijnadviseur, wijndocent, wijnschrijver en heeft WSET level 3 behaald. Met zijn bedrijf briccowijnadvies.nl geeft hij wijncursussen, proeverijen en workshops. Lees hier de artikelen van Michael.
#Michael
#aSharedPassion
Geef een reactie