Hoe ziet de toekomst van duurzame Vitiviniculture eruit in Nederland en België? Daar begint onderzoeker en wijnconsulent Vicky Corbeels haar presentatie mee. Dit is een prachtige start van het Wijnfestival van de Lage Landen, het eerste wijnfestival met uitsluitend wijnen gemaakt in Nederland en België. Jeroen Vonk is erbij en neemt je mee in het verhaal van Vicky Corbeels en enkele hoogtepunten van het wijnfestival.

Duurzame Vitiviniculture

Je zult je allereerst afvragen wat is Vitiviniculture? Dit is volgens Vicky alles wat met wijnproductie te maken heeft: druiventeelt, wijnmaken en alles eromheen. De term Vitiviniculture en de duurzaamheid hiervan, daar richt ze haar onderzoek op. Voor de duurzaamheid zijn de ESG de kernwaarden. ESG staat voor Environmental, Social and Governance. Dit samen wordt vaak duurzaamheid genoemd. Dit is onderdeel van het 2e jaar van haar PhD onderzoek.

Koel klimaat wijngebied

Vlaanderen en Nederland worden vaak omschreven als koel klimaat wijngebieden. Dit is nu nog zo omdat we ons bevinden in de meest noordelijke zone waar je nog wijn kunt maken. Door klimaatverandering echter zal deze grens opschuiven richting de noord- en zuidpool en zal er een grens ontstaan waar geen wijnbouw meer kan plaatsvinden vanwege een te warm en droog klimaat. Daarom is het belangrijk om nu klaar te zijn voor de toekomst. Het plan om dit aan te pakken is een belangrijk onderdeel van het onderzoek van Vicky.

Inzichten van eerder onderzoek

Een belangrijk inzicht komt uit het eerste onderzoek en haar jarenlange ervaring, beschreven in het paper “Klimaatveerkracht, eco-empowerment, impactreductie van Belgische wijnproductiesector” (PG Energy & Climate 2021, Corbeels). De basis hiervoor is een enquête onder 104 Belgische wijnmakers. Hieruit blijkt dat hybride druivenrassen (interspecifieke grapes) bijna de helft minder bestrijdingsmiddelen en andere stoffen (fytosanitaire middelen) nodig hebben, zowel in dosering als in frequentie, vergeleken met de traditionele vitis vinifera rassen. De aanname dat hybride rassen minder bestrijdingsmiddelen nodig hebben en ook minder vaak ten opzichte van traditionele rassen wordt nu onderbouwd door concrete data.

Verder wordt er veel onderzoek gedaan naar verduurzamen van Vitiviniculture in Bordeaux. Dit kun je niet copy-pasten in alle koele klimaten maar je kunt er wel van leren. Zo is men in Bordeaux al sinds 1978 bezig met verduurzamen. Zo wil men in Bordeaux dat er steeds minder energie wordt verbruikt bij Vitiviniculture. Daarnaast moet het gebruik van bestrijdingsmiddelen sterk worden vermindert. Een belangrijk doel van Bordeaux is dat men in 2030 alle wijngaarden 100% gecertificeerd willen hebben. Hier is wel een erg grote keuze aan certificaten. Het maakt voor de 100% dan ook niet uit welk certificaat je hebt. Inzicht vanuit Bordeaux is ook welke elementen van Vitiviniculture hoeveel energie verbruiken. Niet geheel verrassend is dat glas in de hele wijnketen het meeste energie verbruikt.

Plan voor koele klimaten

De vraag is: hoe beginnen we een plan voor koele klimaten? Wat willen we bereiken? Wat kunnen we bereiken? Is het technisch en economisch haalbaar? Deze vragen moeten worden onderzocht, zonder simpelweg andere gebieden te kopiëren. Kunnen wij de Agrifood-pioniers worden in duurzame Vitiviniculture?

Zoals eerder gezegd moeten we niet uitgaan van een kopie vanuit een ander gebied. We zullen echt op zoek moeten gaan naar een eigen plan, gedreven door de Green Deal doelen: een reeks beleidsinitiatieven van de Europese Commissie, gericht op het maken van de Europese Unie klimaatneutraal tegen 2050. De aanpak hiervoor is volgens Vicky dat we een dataset moeten maken die echt regio-eigen is. Om het onderzoek behapbaar te houden, richt Vicky zich op viticultuur en vinificatie, niet op verpakking en distributie. De CO2-afdruk moet omlaag en de circulaire economie moet omhoog, maar hoe? Dat is de vraag. De antwoorden waarop te focussen komen volgens de ondervraagden bij viticultuur neer op: geïntegreerd pestmanagement, toepassing van resistente druivenrassen, aandrijving van machines in de wijngaarden, site-selectie, aanpassing aan klimaat- en geologische omstandigheden, biomassa-mogelijkheden en watergebruik. Bij vinificatie gaat het om: eco-design van de wijnmakerij, energieopwekking, circulaire toepassingen, uitstoot, watergebruik en beheer van hoogwaardige bijproducten van de fermentatie (ook CO2). Bij algemene thema’s focust men op: impactmetingen en certificatie, zelfevaluatie, opleiding, kennis over klimaatverandering en klimaatstrategie.

Dit onderzoek moet er onder andere voor zorgen dat de wijnbouw in België en Nederland klaar is voor de toekomst, voorbereid op verdere opwarming en een steeds sneller veranderende wereld. Maar volgens Vicky ziet de toekomst ziet er k(l)eurig uit!

Over Vicky Corbeels

Vicky Corbeels heeft een indrukwekkende achtergrond in de wijnindustrie. Ze begint haar carrière als sommelier in 2010 en richt zich sinds 2011 op Belgische wijnen. In 2013 start ze als zelfstandig wijnconsulent. Sinds 2017 is ze actief betrokken bij duurzaamheid in de wijnindustrie.

Vicky’s educatieve achtergrond omvat een postgraduaat in Energie & Klimaat van de Universiteit Antwerpen in 2021, waar ze onderzoek doet naar de klimaatbestendigheid van de Belgische wijnproductiesector. Ze behaalt haar PhD in 2023 met een focus op milieuduurzaamheid van de opkomende koele klimaat-wijnregio’s.

Voor de periode 2024-2025 werkt Vicky aan een wetenschappelijk pilootplan voor de introductie van duurzame productie en beheer in de Vlaamse wijnbouw. Meer informatie hierover is te vinden op deze link.

Meer over Vicky’s werk en projecten is te vinden op haar website: cru-design.com

Hoogtepunten Wijnfestival van de Lage Landen

Na deze interessante masterclass verken ik het festival terrein. Er valt genoeg te proeven op deze mooie, warme dag in september 2024 voor de 400 bezoekers bij de 30 wijnmakers uit België en Nederland. Een belangrijk onderdeel van het festival is het uitreiken van de medailles, gewonnen tijdens de Wijnkeuring van de Lage Landen. Ik proef de volgende winnende wijnen:

Alba | Wijndomein Haksberg | 2022 | Goud

Mousserende witte wijn van souvignier gris

Mooie fijne mousse, aroma’s van appel en parfum. Erg aromatisch, fris en bloemig, met hoge zuren. Licht peperig met een kleine bitter in de afdronk. Een erg prettig glas. Ik begrijp wel waarom deze een gouden medaille heeft gewonnen.

LingeWit Blanc de Noir | Betuws Wijndomein | 2023 | Goud

Witte wijn gemaakt van de blauwe druiven regent, cabernet cortis en cabernet noir

Een frisse, spannende wijn met een subtiele roze zweem. Vol, romig en zacht, met een overvloed aan fruit. Aroma’s van kersen en aardbeien mengen zich met tonen van nectarine, abrikoos, appel en citroenschil. De wijn heeft medium (+) zuren. Zeer prettig en absoluut het vaker proeven waard!

Muller-thugau | Wijndomein Kitsberg | 2023 | Goud

Witte wijn gemaakt van müller-thurgau (rivaner)

Stuivend grapefruit met groene appel en rode kersen. Rond en romig met medium zuren. Veel spanning, maar ondanks de stuivende aroma’s toch zacht. Bijzonder kruidige, lange afdronk. Erg lekker!

Auansati Monarch | Auansati | 2023 | Goud

Mooie ronde, zachte robijnrode kleur, ziet er heel sappig uit. Geuren van rode kersen, framboos en aardbei komen je tegemoet. Zacht, sappig, rond en romig palet met veel rood fruit, waarbij vers en rijp elkaar afwisselen. Kruidigheid van tijm, laurier, kaneel, nootmuskaat en zwarte peper. Hoge zuren en medium (+) tannines met een lange kruidige afdronk. Bijzonder mooie wijn, waarbij ik meteen erg benieuwd ben naar andere wijnen die Auansati maakt. Toevallig zijn ze aanwezig op het festival, maar daar later meer over.

Door naar de rest van het festival: een paar wijnen die mij opvallen

Domein Holset 

Bruusj Souvignier Gris 2023 

Ik heb de eer dat Kirsten Abels, directeur van domein Holset in Lemiers en tevens wijnvrouw van het jaar 2023, de eerste fles van de nieuwe wijn voor mij openmaakt. Dit is de eerste wijn die niet gemaakt is volgens de methode tradionionel maar met een koolzuurinjectie voor een kleine bubbel en een mooie parelwijn. De keuze om deze wijn te maken kwam omdat er heel veel souvignier gris opbrengst was. Dit was te veel voor de het maken van de Prins mousserende wijn. Een perfecte keuze: dit is namelijk echt de ‘zomer in je glas’. De 14% johanniter zorgt voor een fijne frisheid en mooie zuren en de 86% souvignier gris geeft mooie diepgang, heerlijk fruit, appel, peer, nectarine, abrikoos, klein tikje tropisch fruit en kruidigheid dat voor net wat meer spanning zorgt. Dit is een zeer geslaagde wijn!!

Vigna

Emilie Chardonnay 2020

De wijnen van Vigna dragen allemaal een naam van een kleinkind van de wijnmaker. Deze wijn is een mooi voorbeeld van een Chardonnay ‘en barrique’. Het heeft prachtige houttonen, frisse appel, ronde rijpe peer, medium (+) zuren, en een romige vanillesmaak. De frisse, hoge zuren verraden zijn herkomst uit een koel klimaat. Een aanrader om eens te proberen bij een mooi diner!

Felipe Pinot Noir 2022

Mooie frisse stijl Pinot Noir met lichte kleur. Flinke doses framboos, rode zure kers en aardbei, met een vleugje rozemarijn. Hoge zuren en tannines die goed geïntegreerd en zacht zijn. Er zit een mooie spanning in die veel mensen zal aanspreken.

Auansati

Auansati 2022 Wit

Nadat ik de rode Monarch had geproefd, ben ik heel benieuwd naar de andere wijnen. Ik kies voor deze witte wijn, gemaakt van souvignier gris met wat johanniter. Het is een zomerfeestje in het glas: fris, aromatisch, met veel rode appel, nectarine, ananas, papaja, rode kers, limoenschil, citroen en een vleugje kruidigheid. De zuren zijn zacht en medium (+). De wijn heeft een volle body en een lange afdronk. Het zachte karakter, vergelijkbaar met de Monarch, is heel mooi. Hier wil ik wel meer van proeven!

Wijnmaker Jan Everts vertelt me dat dit volgens hem de beste witte wijn is die hij tot nu toe heeft gemaakt. Later hoor ik dat ook deze wijn een gouden medaille heeft ontvangen tijdens het festival. Ik ben het daar helemaal mee eens. Ik ben erg benieuwd naar de andere wijnen! Wellicht binnenkort hier meer over.

Domaine Bellefontaine

La Dame d’Abord 2022

Ik had deze wijn al gezien in de Gault&Millau Belgische Wijngids en ben daardoor erg benieuwd. Mathieu Begthel van Domaine Bellefontaine vertelt dat het een rijke, complexe en krachtige witte wijn is, gemaakt van 100% solaris-druiven. Qua stijl is het een kruising tussen een boterige Chardonnay en een Vin Jaune uit de Jura. Daar heeft hij helemaal gelijk in — wow, wat een wijn, en dat uit België, zo vlakbij! In de volle neus rijpe appel, peer, galiameloen, maar ook karamel, butterscotch en een vleugje honing. Het palet is erg vol en krachtig, met mooie hoge zuren die perfect in balans zijn, rond en licht droog. De smaken uit de geur komen allemaal terug, met veel karamel, marsepein en een vleugje sherry. Dit verklaart de vergelijking met een Vin Jaune uit de Jura en meteen ook waarom ik zo’n fan ben! Hier wil ik meer van proeven, maar dat lijkt me wel logisch, jou toch ook?

Crémant de Wallonie (rosé)

Deze crémant, gemaakt van pinot noir, is pas zes weken geleden gedegorgeerd. Daardoor is hij nog heerlijk rauw en puur, met alle smaken die levendig naar voren komen. De identiteit van de pinot noir is duidelijk herkenbaar. Volgens Mathieu wordt de wijn alleen maar beter als je hem 1-2 jaar laat liggen. De mousse is verrukkelijk zacht en borrelt aangenaam in je mond. Je proeft veel rijp rood fruit: aardbei, framboos, braam en bosbes, maar ook appel, peer, frisse citroen, limoenschil en rabarber. De wijn is kruidig en heeft een vleugje ziltigheid, met een lange afdronk.

Le Pipi D’Jésus

Mathieu dringt erop aan dat ik de “Le Pipi D’Jésus” moest proeven. Ik zag op tegen de zoetheid, maar het blijkt niet overdreven zoet te zijn. Deze ratafia, gemaakt van een mengsel van druivensap (solaris) en gedistilleerde druivenmost (Phoenix), is werkelijk verrukkelijk — alsof er een engeltje op je tong plast, zou je bijna zeggen. Zacht, romig, met frisse zuren en een vleugje zoetheid. De houtrijping geeft een subtiele vanilletoon. Het is heerlijk om koel te drinken. Ik ben benieuwd hoe deze wijn zou smaken als afsluiter van een mooi diner.

Conclusie

De eerste editie van het Wijnfestival van de Lage Landen blijkt een indrukwekkende showcase van de kwaliteit en diversiteit van wijnen uit Nederland en België. De geproefde wijnen tonen niet alleen de vakkundigheid van lokale wijnmakers, maar ook het potentieel van onze regio als opkomend wijngebied. Van verfrissende mousserende wijnen tot complexe witte en rode variëteiten: elk domein brengt iets unieks naar voren. De gouden-medaillewinnaars zoals Alba van Wijndomein Haksberg en LingeWit Blanc de Noir van Betuws Wijndomein bewijzen dat onze lokale wijnen kunnen concurreren op internationaal niveau.

Bijzonder opvallend zijn de innovatieve benaderingen, zoals de Holset Bruusj met zijn koolzuurinjectie en de complexe La Dame d’Abord van Domaine Bellefontaine. Deze wijnen tonen aan dat onze wijnmakers niet bang zijn om te experimenteren en nieuwe smaken te creëren.

De focus op duurzaamheid en het gebruik van druivenrassen die goed gedijen in ons klimaat, zoals souvignier gris en johanniter, onderstrepen de toekomstgerichtheid van de industrie. Dit festival bevestigt dat de wijnbouw in de Lage Landen een bloeiende toekomst tegemoet gaat, met wijnen die zowel karakteristiek zijn voor de regio als van hoge kwaliteit.

Voor wijnliefhebbers is het een uitstekende tijd om de rijke diversiteit van lokale wijnen te ontdekken en te genieten van de unieke smaken die ons terroir te bieden heeft. Het Wijnfestival van de Lage Landen is niet alleen een viering van het heden, maar ook een veelbelovende blik op de toekomst van wijnbouw in Nederland en België.

🍇🥂Geen enkel culinair nieuwtje missen🍷🍴?
Schrijf je dan hier in
voor onze wekelijkse nieuwsbrief en/of
volg Anne-Wies op
Instagram, LinkedIn of Facebook

*Jeroen Vonk schrijft persoonlijke verhalen en maakt zo op een heldere manier connectie met wijn als ‘wineconnector’ via vinovonk.com. Op instagram doet hij verslag van diverse wijnen. Lees hier de artikelen van Jeroen.

#Jeroen