Op maandag 23 juni transformeerde Utrecht opnieuw tot het Nederlandse epicentrum van Duitse wijn. Het jaarlijkse evenement “Riesling, Pinot & Co.” bracht veertig Duitse producenten en Nederlandse importeurs samen voor een dag vol ontdekkingen, masterclasses en – natuurlijk – uitstekende wijnen. Jeroen Vonk* was erbij en neemt je mee in de ontdekkingen.

Een dag vol verrassingen

De dag wordt weer geweldig georganiseerd door het Duits Wijninstituut onder leiding van Alain en Gisela Jacobs. Na de gezellige ontvangst om half tien begint het programma meteen met een knal. Twee masterclasses onder leiding van wijnjournalist Lars Daniels beloven inzicht te geven in de moderne Duitse wijnbouw, en ze maken die belofte meer dan waar.

Foto’s: Eelco van Wieringen

Masterclass 1: Duitse chardonnay – van goed naar uitmuntend

“Grosses Kino” en “The next big thing” – het zijn uitspraken over Duitse chardonnay die je steeds vaker hoort. En na deze masterclass begrijp ik waarom. Lars Daniels neemt ons mee langs tien zorgvuldig geselecteerde wijnen die de diversiteit en kwaliteit van Duitse chardonnay perfect illustreren.

De imposante zaal voor de masterclass. Er blijft geen plekje onbezet. En terecht. (foto’s: Eelco van Wieringen)

Wat me vooral opvalt, is de mooie diversiteit in stijlen. Van het middensegment tot de high-end wijnen: vol, rijk, soms reductief, maar altijd met een eigen karakter. De aanplant van deze “witte burgunder” is in Duitsland de afgelopen tien jaar verdubbeld tot bijna 3.000 hectare, en dat is geen toeval. De perfecte uitgangspunten zijn er: niet te warme klimaten, diverse geschikte bodemtypen en veel expertise.

De Duitse Chardonnays tonen een originele stijl die duidelijk onderscheidend is van hun Franse of Nieuw-Wereldse tegenhangers. Meer mineraliteit, meer finesse, minder opzichtige houttoepassing – dit is Chardonnay met een Duitse ziel.

Masterclass 2: Generation Riesling – Traditie ontmoet innovatie

De tweede masterclass is misschien wel het hoogtepunt van de dag. Drie jonge wijnmakers van Generation Riesling geven een exclusieve Talk & Taste-sessie over het thema “Wijnbouw vroeger en nu”. Lukas van Weingut Trossen, Luise van Weingut Klaus Bohme en Luca van Weingut Bretz brengen elk hun eigen verhaal en uitdagingen mee.

Klimaatverandering: Van probleem naar kans

Het gesprek begint meteen bij de kern: hoe ga je om met een steeds warmer wordend klimaat? Lukas is eerlijk: “In 2018 waren we allemaal verrast door de extreme hitte. In het begin dachten we: geweldig, alleen maar Auslese dit jaar. Maar we merkten dat de stokken snel oud werden en eigenlijk van binnenuit begonnen te verbranden.”

Zijn oplossing? Vroeger plukken en slimmer bladwerk. “Historisch gezien was overrijpe druiven krijgen nooit een probleem in de Moezel. Dat is pas de laatste tien jaar anders geworden.” Nu laat hij in warme zomers juist meer bladeren zitten aan de westelijke kant van de rij, als natuurlijke zonbescherming.

Luise vult aan vanuit haar ervaring in Saale-Unstrut: “We werken al jaren met bedekkingsgewassen tussen de wijngaardrijen. Als het te droog wordt, walsen we ze plat voor natuurlijke bedekking. Bij hitte kunnen we ze afmaaien. Het zorgt altijd voor gezondere grond, en gezonde grond houdt meer water vast.”

De Toekomst: PIWI-rassen en nieuwe vindplaatsen

Opvallend is Lukas’ openhartigheid over experimenten met PIWI-rassen – schimmelresistente druivenrassen zoals regent en sauvignon sauvignac. “We reduceren het spuitwerk met zeventig tot tachtig procent. In natte jaren kan het nog meer zijn. Dat is een grote stap richting duurzaamheid.”

Het probleem? “In Duitsland kijken mensen altijd naar pure druivenrassen. Het is niet zoals in Frankrijk waar je regionale blends hebt. De namen van PIWI-rassen zijn nog niet algemeen bekend. Daar moet nog werk aan gebeuren.”

Ook vindplaatsen veranderen. “Vroeger plantte je riesling op zuidhellingen. Nu denken we aan noordhellingen waar het koeler is,” aldus een van de wijnmakers. Deutschland past zich aan, stap voor stap.

Generatiewisseling: Respect en vernieuwing

Het is fascinerend om te horen hoe deze jonge generatie omgaat met het familiebedrijf. Luise en Luca vertegenwoordigen al de tiende generatie van hun domein. “En de elfde is onderweg,” lacht Luca. “Ik kan vroeg met pensioen!”

Lukas koos een andere weg: “Mijn vader en ik hebben eigenlijk van positie gewisseld. Soms is er wat spanning, vooral in het begin. We gaan nu biologisch-dynamisch werken – de grootste verandering die we doorvoeren. Vijf jaar geleden zagen onze wijngaarden eruit als een golfbaan. Nu bloeit er van alles en ziet het er wat ‘rommelig’ uit.”

Voor Luise lag het anders. Haar ouders startten pas in 1991-1992, na de Wende. “Voor 1989 waren er in Sachsen en Saale-Unstrut geen private wijnmakerijen toegestaan. Alleen grote staatsbedrijven.” Zij bouwt voort op dertig jaar pionierservaring.

De discussie over nieuwe structuren en marketingconcepten is verhelderend. Deze generatie durft te experimenteren met natuurlijke wijnbouw, alternatieve verpakkingen en directe communicatie met consumenten via sociale media. Toch verlaten ze nooit de fundamenten van kwaliteit en terroir-expressie die Duitse wijn zo bijzonder maken.

Proeverij: Drie stijlen, drie verhalen

Tijdens de masterclass proeven we drie wijnen die perfect illustreren wat er werd besproken. Lukas opent met zijn mousserende wijn: 2021 – brut nature, 36 maanden op de gist gerijpt. “Bubbels zijn mijn passie,” bekent hij. “Ironisch, want ik ben erg ongeduldig en bubbels maken vereist juist veel geduld.”

De basis voor deze mousserende ging in 1000-liter houten vaten, spontane gisting, spontane malolactische fermentatie. Pure terroir-expressie in bubbelvorm.

Zijn tweede wijn, de Kröver Letterlay Riesling 2023, kwam van “een zeer rotsige locatie – meer dan twee derde van de grond bestaat uit stenen en leisteen. Alleen de rest is echte bodem waarop de wijnstokken kunnen groeien.” Het resultaat: kleine bessen met geconcentreerde vruchten. De wijn zelf heeft slechts 4 gram residuele suiker – “voor de Moezel is dat echt droog.”

Luise en Luca presenteren hun Weißburgunder uit 500-liter Franse eikenvaten. “Een heel nieuw project dat we vijf, zes jaar geleden begonnen. We wilden gewoon iets nieuws maken.” Hun doel: de mineraliteit van hun schelpkalksteen-bodem naar voren brengen, met slechts een hint van hout. “We willen nooit echte houtsmaken in de wijn. Ons hoofddoel is vruchtextractie.”

Riesling, Pinot & Co.: Een reis door Duitsland

Van half twee tot half zes is het tijd voor de hoofdact: veertig Duitse producenten en Nederlandse importeurs presenteerden hun gamma aan het Nederlandse vakpubliek. Veel domeinen zijn nog op zoek naar een importeur – een uitgelezen kans voor Nederlandse wijnhandelaren om unieke Duitse wijnen in hun assortiment op te nemen.

Mijn focus: Mousserende wijnen en bijzonderheden

Hoewel riesling natuurlijk overal aanwezig is (en terecht – het blijft het Duitse kroonjuweel), ligt mijn focus vooral op mousserende wijnen en bijzondere creaties. En wat een ontdekkingen!

Duitse Sekt is een serieus alternatief voor Champagne en andere premium mousserends. Zowel traditionele methode als charmante Pet-Nats tonen de veelzijdigheid van Duitse bubbelwijn. Producenten zoals Winninger Sektmanufaktur C-Kloss bewijzen dat Duitse mousserende wijnen ver voorbij de oude clichés zijn geëvolueerd. Zo gebruiken ze hun kennis niet alleen om mousserende wijnen te maken, maar ook pet nat met perfecte balans in suiker en fruit wat een super verfijnde bubbel geeft. Ook maken ze alcoholvrije mousserende thee, op basis van veel lokale producten die mij echt positief verbazen en ik zeker hoop terug te zien in de Nederlandse gastronomie. Ik proef ook een heel mooie mousserende Rivaner bij Wein von Rothmund, mousserend en bijzonder in 1 klap. Fruitig met mooie fijne bubbels met net een klein tikje toast voor spanning.

Experimentele wijnen

Bijzonder zijn ook de experimentele wijnen: orange wines, natuurwijn experimenten, en zelfs een wijn-bier hybride die de grenzen van traditionele wijnbouw opzoekt. Weingut Gebert bijvoorbeeld presenteert een “Riesling Hell” – een mix van druiven, hop en mout die laat zien hoe ver innovatie kan gaan. En deze kennis zetten ze ook in voor hun mousserende wijn, de Riesling Crémant Brut Nature. Een heel pure wijn met super verfijnde bubbel. Doordat deze 1 jaar geleden is gedegorgeerd zijn er al mooie tonen van walnoten en amandel ontstaan, samen met typische frisse zuren van de riesling. Rijpe appel en een klein beetje toast maken dit een super interessante wijn. Zeker als je bedenkt dat de prijs rond de 22 euro ligt.

Nieuw-Zeeland, maar dan anders

Een ander hoogtepunt zijn de wijnen van Weingut Huff, daar maakt het echtpaar Christine Huff en Jeremy Bird-Huff heel mooie wijnen. “We are the winemaker and the Kiwi” zoals ze zichzelf voorstelt. Ze maken elk een eigen lijn, Jeremy heeft zijn roots in Nieuw-Zeeland en maakt de Bird lijn en Christine maakt de Huff lijn. Wat me opvalt is dat de Bird lijn super fris en stuivend overkomt en de Huff lijn elegant en verfijnd, rijp met meer rondheid. De Sparkling Bird, 2022 Sekt Pinot Rosé van spätburgunder heeft die typische aroma’s van pinot noir: framboos, aardbei, rijpe kers met een tikje boerenerf. En dan de frisse bubbels eroverheen, super tof om te proeven. De 2022 Sauvignon Gris geeft veel stuivend grapefruit wat me erg doet denken aan een Nieuw-Zeelandse Sauvignon Blanc maar dan net wat rustiger. Fijne zuren met rode appel en lichte kersen maakt dit erg leuk om te proeven. Waar de 2023 Riesling Rabenturm juist typisch riesling is met veel elegantie en ronde structuren komen hun verschillen goed naar boven. Een top team als je het mij vraagt.

Nederland: Duitslands tweede thuismarkt

Een opvallende ontwikkeling die tijdens het evenement naar voren komt: Nederland is inmiddels Duitslands tweede belangrijkste exportmarkt geworden, na de Verenigde Staten. Dat is geen toeval. Nederlandse consumenten waarderen steeds meer de elegantie, mineraliteit en food-friendly karakter van Duitse wijnen.

White Pinot Paradise en andere schatten

Het thema “White Pinot Paradise Germany” is niet misplaatst. Bijna 20% van de Duitse wijngaarden staat inmiddels beplant met pinot-variëteiten: grauburgunder (pinot gris), weißburgunder (pinot blanc) en natuurlijk spätburgunder (pinot noir). Deze ontwikkeling toont aan hoe Duitsland zich aanpast aan klimaatverandering en veranderende smaakvoorkeuren, zonder zijn identiteit te verliezen.

Maar er gebeurt meer. In Saale-Unstrut herontdekt men silvaner – “een zeer oude druif, meer bekend uit Franken, maar perfect geschikt voor klimaatverandering,” vertelt Luise. “Op onze schelpkalksteen-bodems geeft silvaner zeer delicate, filigraan wijnen.”

En dan zijn er de PIWI-rassen – de schimmelresistente kruisingen die zeventig tot tachtig procent minder spuitwerk vereisen. “We experimenteren met regent en sauvignon sauvignac,” zegt Lukas. “Het probleem is alleen dat Duitse consumenten gewend zijn aan pure druivenrassen. De namen van PIWI-rassen zijn nog niet bekend genoeg.” Voorlopig gebruikt hij ze vooral in blends, maar de toekomst lijkt veelbelovend.

Duitsland schrijft nieuwe hoofdstukken

Riesling, Pinot & Co. 2025 bevestigt wat we al langer vermoedden: Duitsland is bezig met een stille revolutie in zijn wijnbouw. Niet door traditie overboord te gooien, maar door deze intelligent te combineren met innovatie en moderne inzichten.

Voor Nederlandse wijnliefhebbers betekent dit spannende tijden. Duitse wijnen bieden een steeds diverser en interessanter aanbod, van klassieke Rieslings tot verrassende Chardonnays, van elegante Pinots tot experimentele creaties.

Het evenement in Utrecht toont dat Duitse wijn klaar is voor de toekomst, zonder zijn rijke verleden te vergeten. En dat maakt deze wijnen zo fascinerend – ze vertellen verhalen van traditie én vernieuwing, van terroir én visie.

Ben je geïnteresseerd in Duitse wijnen? Veel van de producenten die aanwezig zijn zoeken nog Nederlandse importeurs. Een perfecte kans om als eerste kennissen te maken met de nieuwe generatie Duitse wijnbouw.

Meer over Duitse wijnen: duitsewijn.nl

Uitgelichte afbeelding: Eelco van Wieringen

*Jeroen Vonk schrijft persoonlijke verhalen en maakt zo op een heldere manier connectie met wijn als ‘wineconnector’ via vinovonk.com. Op instagram doet hij verslag van diverse wijnen. Lees hier de artikelen van Jeroen.

#Jeroen