Het is een kleine drie uur rijden vanuit Valladolid: het wijngebied DOP Sierra de Salamanca. Het landschap onderweg er naartoe oogt saai: kale grasvlaktes met onder grote eikenbomen zo af en toe groepjes koeien of varkens. Als we op onze bestemming arriveren is het landschap echter radicaal veranderd.

Sierra de Salamanca, terrassen en grote steen

Kleine, steile wijngaarden

De vlaktes hebben plaats gemaakt voor steile, ruige, stenige hellingen met overal terrasvormige wijngaardjes. Ze liggen verspreid tussen de bomen. Sommige zijn zo klein (10 planten is geen uitzondering) dat je ze niet eens ziet! Het is hier heel mooi. Een deel van de wijngaarden in de DOP Sierra de la Salamanca ligt in het natuurpark “Las Batuecas – Sierra de Francia”. Alle wijngaarden vallen onder een door van Unesco beschermd gebied: Las Sierras de Béjar y Francia. We zien in de verte de besneeuwde bergtoppen. In mei! De hellingen variëren van 400 tot 1000 meter. De wijngaard San Esteban waar wij ons bevinden ligt op zo’n 800 meter hoogte. Miquel Udina van de DOP Sierra de Salamanca wacht ons daar op. De oudste stokken in deze wijngaard zijn bijna 100 jaar. Dat wijnbouw hier al lang geleden plaatvond zien we hier. Overal liggen enorm grote stenen. ‘Lagers Rupestres’ noemt Miquel ze. Lang geleden werden daar de druiven op uitgeperst. Er liggen wel 120 van die joekels hier in de omgeving.

Sierra de Salamanca, Miquel Udina vertelt in de wijngaard San Esteban

Sierra de Salamanca: Miquel Udina vertelt in de wijngaard San Esteban. Achter hem een van de 120 ‘Lagers Rupestres’

Jonge DOP met een oude geschiedenis

Hoewel wijnbouw in dit meest zuidelijke puntje van Castilla y León al lang bestaat is de DOP Sierra de Salamanca de jongste van Spanje. Pas in 2010 lukte het de ‘Asociación de Viticultores y Elaborades de Vino de la Sierra’ deze status voor hun wijnen te verkrijgen. Het productiegebied ligt verspreid over 26 dorpjes. De totale oppervlakte van de DOP is slechts 100 hectare, wat deze, naast de jongste, ook de kleinste van Spanje maakt. Op die 100 ha zijn in totaal 500 wijnaardjes!!! Deze San Esteban is dus zelfs groot met zijn halve hectare. Op dit moment zijn er 6 wijnmakerijen, binnenkort komen er 2 bij. Allemaal werken ze biologisch, hoewel er slechts 1 een biologisch certificaat heeft.

Sierra de Salamanca locatiemap (1)

 

De autochtone druif rufete

De druif waar het hier om draait is de blauwe autochtone rufete. Het blad is heel opvallend: er zitten allemaal vierkante gaatjes in. Rufete heeft wel iets weg van pinot noir. Hij groeit in kleine, zeer compacte trossen en de druiven hebben een dunne schil, dus, net als pinot noir,  vind je weinig kleur in de uiteindelijke wijn. “Maar wel veel expressieve aroma’s en een goede balans tussen alcohol, fruit en zuren”, zo verzekert Miquel Udina ons. Naast de 50% rufete groeit hier zo’n 40% tempranillo (hier aragonés genoemd) en 40% garnacha tinto (hier calabrés genoemd).
Om een hoge kwaliteit druiven te kunnen oogsten worden de druivenstokken dicht bij elkaar geplaatst: 1,5 meter van elkaar in plaats van de 3 meter die gebruikelijk is in Castilla y León. Alle druivenstokken groeien als ‘bushvines’: laag bij de grond en niet geleid. De verschillende druivenrassen staan door elkaar aangeplant, maar worden apart geoogst en pas in de wijnkelder wordt een eventuele blend gemaakt.

Sierra de Salamanca, Rufeta druivenblad

Sierra de Salamanca: Rufeta, het opvallende druivenblad

Microklimaatjes in Sierra de Salamanca

In dit gebied zijn de zomers droog en heet, maar de nachten koel. Daardoor kunnen behouden de druiven hun zuren en kunnen er, ondanks de hitte, frisse wijnen worden gemaakt. Er valt veel regen in het voor- en najaar. Jaarlijks zo’n 1000 mm. Dat compenseert de droogte in de zomer. De bodem is zeer divers en bestaat voornamelijk uit zandgrond op een onderlaag van graniet of  klei met een leisteen onderlaag. De bodem in San Esteban bestaat uit zand op graniet. Dat geeft heel andere wijnen dan het leisteen in de wijngaard die we vanmiddag gaan bezoeken. De wijnen van hier moeten subtiel en elegant zijn, in tegenstelling tot de wijnen van de leisteenbodem, die meer structuur en mineraliteit hebben. We gaan het vanmiddag proeven.

Sierra de Salamanca kurk RUFETE

Proeverij rufete één

Voordat we de andere wijngaard bezoeken proeven we in de tuin Restaurante Alagon El Pipe een aantal wijnen. We krijgen er guijvelo (de plaatselijke ham), chorizo en een puree van zoete aardappel met spek bij geserveerd.

1) Rosado de Tiriñuelo 2016,
70% tempranillo, 30% rufete
Deze rosé is frambozenrood, neus ook framboos, droog, bittertje!, kruidig, bramen. Afdronk kruidig, medium fijne lunchwijn.
AW 7,7/10

2) Don Celestino Rosado 2016
95% tempranillo, 5% rufete
Deze rosé komt van de hoogste wijngaard: 1000 meter.
Hij is donkerder van kleur, niet veel neus, hard, bitter, hoge zuren, tannines, iets stroef. Eetrose.
AW 7,5/10

3) CaliXto Rufete 2016
100% rufete
Rood en jong, iets transparant rood, neus rood fruit, besjes, mond sappig, rond, jong, fruit, jammig, lijkt Beaujolais. Afdronk redelijk lang, kruidig en rood fruit.
AW 8/10

4) Tiriñuelo Cepas Viejas 2015
60 % tempranillo, 40% rufete
Donkerrood, neus niet fijn, volatiel. We proberen een andere fles, die is iets beter maar volatiel blijft. Mond eerst sap, maar snel drogende harde tannines. Ook in de afdronk.
AW 6,9/10

5) RARO, Rufete Auténtico Realmente Original
100% rufete; 9 mnd eiken
Kersenrood, VEEL neus met VEEL fruit. In de mond sap, tabak, mokka, eiken, tannines behoorlijk. Afdronk sappig, fruit, iets tannines. Eetwijn.
AW 8/10

6) CaliXto nieto 2014
60% rufete, 40% tempranillo; 20 mnd eiken
Donker fruit in de neus, vanille, veel neus, ook wel iets volatiels. Sappig in de mond, donker fruit, iets stroeve tannines, alc 14,5%! Afdronk donker fruit, stroef.
AW 7,5/10

Valle Oscura, Bodega Cámbrio

Na deze proeverij rijden we door naar een andere wijngaard, waar de bodem uit klei en leisteen bestaat. We lopen een stukje naar boven, naar de wijngaard Valle Oscura waar we Bosi (Ambrosio) Jimenez, viticulturist van Bodega Cámbrio treffen. De rufete stokken hier zijn 70 jaar oud. Bosi bezit 5 hectare en bewerkt er daarnaast een extra voor iemand anders. Het bezit was groter, maar zijn vader had de grond in 3 gedeeld voor zijn zonen. De Valle Oscura wijngaard is slechts een halve hectare. Vroeger werd er gewerkt met paarden maar nu gebeurt alles met de hand. Slechts een klein hand-tractortje wordt, indien nodig, gebruikt. De stokken groeien ook hier als bushvines en staan dicht op elkaar: 400/ha. In deze wijngaard dus slechts 200 planten.

Sierra de Salamanca, Bosi (Ambrosio) Jimenez

Sierra de Salamanca, top-viticulturist Bosi (Ambrosio) Jimenez

Biologisch en biodynamisch

Bosi werkt volledig biologisch en in zijn topwijngaarden biodynamisch. Biodynamie boeit hem. Hij gebruikt als ‘bestrijdingsmiddel’ slechts kruiden. Verschillende kruiden, waaronder paardenbloemen, voor diverse doeleinden. Hoewel het hier vochtig kan zijn ervaart Bosi niet veel problemen met ziektes. Rufete is hier heel ‘eigen’ en restistent tegen ‘ziektes en kwalen’. Wel een probleem zijn de wilde zwijnen, die graag in de wijngaard komen wroeten. Op mijn vraag of hij die dan afschiet en er ham van maakt lacht bij bevestigend.

Rufete blanco

Er groeit hier ook rufete blanco. De bladeren van deze druivenstokken hebben geen gaatjes. In deze wijngaard staan er slechts 25 stokken van. Witte rufete is niet geoorloofd voor de DO. Er wordt wel wat wijn van gemaakt die dan Vino de la Tierra heet. De naam van de druiven mag daar volgens de wet niet op staan. Dat maakt het niet interessant de wijn in de verkoop te brengen. Miquel zegt dat men al 7 jaar bezig is om deze druif toe te staan, maar “de Spaanse bureaucratie…..” De meesten maken er een wijn van voor zichzelf. Schijnt erg mooi te zijn dus ik ben erg nieuwsgierig, maar wij krijgen die helaas niet te proeven.

Proeverij rufeta, het vervolg

In hotel restaurant Casa Margó proeven we tijdens een late lunch een zestal wijnen.

1) Viñedos Serranos Tragaldabas 2015
100% rufete, 9 mnd eiken (grote vaten), druiven uit 2 regio’s
Eigenaren uit Madrid, vonden het hier mooi en maken nu deze wijn.
Robijnrood, donker en blauw fruit in de neus, lijkt iets spritzig maar dat is snel weg. Lichte tannines die hem iets stroef maken, bramen eiken. Afdronk licht zoet en fris, tikje stroef.
7,7/10

 2) La Zorra 2015
70% tempranillo, 30% rufete, 12 maanden barrique
Van dezelfde bodega als de RARO die we eerder proefden
Neus iets volatiel, paars fruit, mond idem, pittige kruidigheid, afdronk lang, fris, kruidig.
7,9/10

3) La Mosa 2014
100% rufete van leistenen bodem, 12 mnd barrique
La Mosa= jongedame. Etiket met sieraden. Ook uit de bodega van La Zorra en RARO.
Neus iets boers (lekker boers) sappig, rond, soepel, fris, blauwe besjes, kruidig, iets ZILT.
7,9/10

4) Seis Décadas de Cuarta Generación 2013
60% tempranillo, 30% rufete, 10% garnacha, 12 mnd barrique
Neus rood fruit en pruimen, Sappig, vol, rond, juicy, lichte kruidigheid, tannines iets stroef maar niet storend.  Afdronk redelijk lang.
7,9/10

5) Cambrico Rufete Pizarra Valle Oscura 2012
100% Rufete, waarschijnlijk 20 mnd eiken (maar Miquel weet niet zeker)
Komt van de laatste wijngaard die we bezochten, Valle Oscura, dus van leistenen bodem. Slechts 1000 flessen zijn er van deze wijn gemaakt. Deze 2012 is de eerste monocepage van deze wijngaard, daarvoor werd hij altijd geblend.
In de neus veel, veel fruit. Heel sappig, dik sap, kruidig, mediterrane kruiden, tijm, heel rond, tannines aanwezig op een prettige manier. ZILTIG, ook wat alcohol.
9/10

Sierra de Salamanca, de wijnen bij de lunch

En nu… hop… van de DOP Sierra de Salamanca door naar het wijngebied Arribes, dat ligt tegen de Portugese grens. En daarna naar de gebieden Arlanza, Bierzo en Tierra de León.

🍇🥂Geen enkel culinair nieuwtje missen🍷🍴?
 Schrijf je dan hier in
voor onze wekelijkse nieuwsbrief en/of
volg Anne-Wies op
InstagramLinkedIn of Facebook

LINKS:
Deze persreis vond plaats op uitnodiging van de Junta de Castilla Y Leόn en werd georganiseerd door Tierra de Sabor
De persreis ging vooraf aan het Concours Mondial de Bruxelles 2017 in Valladolid. Meer over het Concours Mondial de Bruxelles in Valladolid lees je hier

#CMBpersreisValladolid