Glooiende heuvels, wijngaarden, palmen en olijven. Slingerende weggetje, slaperige dorpjes en pastel gekleurde huizen. Wie namen als ‘Neustadt’ en ‘Deidesheim’ vergeet, waant zich in de Méditerranée. Het klimaat in de Duitse Pfalz is warm en bij uitstek geschikt voor wijnbouw. Maar, klimaatverandering drijft warme wijnbouwgebieden tot hun limieten. Houdt de Pfalz het hoofd koel? Hermen Jansen* zoekt het uit voor Anne-Wies.NL tijdens een door het Informatiebureau voor Duitse Wijn georganiseerde persreis.

Met bijna 24 duizend hectare aan wijngaarden is de Pfalz na Rheinhessen het grootste wijnbouwgebied van Duitsland. Geografisch gezien liggen de wijngaarden in het verlengde van de Franse Elzas. De wijngaarden lopen in een circa 80 kilometer brede strook van de Franse grens in het zuiden tot Rheinhessen in het noorden. De wijngaarden liggen tussen de Rijnvlakte in het oosten en de voetheuvels van het Haardt-gebergte – een voortzetting van de Franse Vogezen – in het westen. Het dichtbeboste Haardt-gebergte (‘Pfälzerwald’) beschermt de wijngaarden tegen koele en vochtige Atlantische invloeden. Dit maakt de Pfalz tot één van de warmste en droogste wijnbouwgebieden van Duitsland.

Druiven

De Pfalz is Duitslands grootse leverancier van rode wijn. Dornfelder, spätburgunder (pinot noir) en portugieser spelen de hoofdrol. Hoewel in absolute zin indrukwekkend, speelt rode wijn in vergelijking met witte wijn een bescheiden rol. Circa 65% van de wijndruiven in de Pfalz is wit. De belangrijkste witte variëteiten zijn riesling, grauburgunder (pinot gris), müller-thurgau en weissburgunder (pinot blanc).

Verband Deutscher Prädikatsweingüter

De Duitse wijnwetgeving is gebaseerd op het mostgewicht, waarbij een hoger suikergehalte leidt tot een hoger kwaliteitsniveau. Het Verband Deutscher Prädikatsweingüter (‘VDP’), een vereniging van circa 200 Duitse kwaliteitswijnhuizen, kent een eigen classificatie, gebaseerd op herkomst. Het uitgangspunt van de VDP-classificatie is: ‘hoe preciezer de herkomst, hoe hoger de kwaliteit’. Van laag naar hoog worden wijnen ingedeeld in: VDP Gutswein, VDP Orstwein, VDP Eerste Lage en VDP Grosse Lage. Om de relatie tussen een laag suikergehalte en terroir-expressie te benadrukken, mogen droge wijnen uit Grosse Lagen de aanduiding “VDP Grosse Gewächs’ voeren. Waar in het verleden het zwaartepunt in de Pfalz lag bij (half)zoete wijnen, ligt de focus nu op de productie van droge wijnen.

Wijnstijlen in de Pfalz

Door de warme groeiomstandigheden kan droge wijn uit de Pfalz rijp overkomen. Weelderige wijnen met merkbaar restzoet en/of hogere alcoholpercentages waren in het verleden geen uitzondering. Mede hierdoor is de Pfalz als herkomstgebied van droge witte wijn wat van mijn netvlies geraakt. Volkomen onterecht, zo blijkt tijdens de bezoeken aan de wijnhuizen en tijdens de VDP Vorpremiere Grosses Gewächs 2023. De geproefde wijnen hebben over het algemeen een levendige frisheid en een beheerst alcoholpercentage. Van opulentie is vrijwel geen sprake. Het oogstmoment blijkt hierin bepalend. VDP-voorzitter en eigenaar van Weingut A. Christmann Steffen Christmann vertelt: “In het begin was Smaragd uit de Wachau ons voorbeeld. Wijnmakers als Franz Hirtzberger oogsten de druiven als ze bruingeel zijn. Tegenwoordig oogsten wij de druiven veel eerder, als ze nog frisgeel zijn’. (Een verslag van de Vorpremiere VDP Grosses Gewächs 2023 verschijnt binnenkort op deze website).

Hermen Jansen tijdens de VDP-proeverij

Weingut Gaul

Karoline Gaul van Weingut Gaul in Grünstad-Sausenheim beaamt dat. Het door de zussen Karoline en Dorothee Gaul gerunde familiewijnhuis heeft een transitie ondergaan van wijnen met waarneembaar restsuiker naar (been)droge wijnen. Dat leidt volgens Karoline Gaul tot een kortere en intensievere oogst. “Waar de druiven vroeger in 7 weken werden binnengehaald, moet dat nu in maximaal 4 weken”. Onder toeziend oog van hun moeder – moeder Rosemarie woont boven het moderne architectonische proeflokaal – maken de zussen een breed assortiment wijnen in een moderne frisse stijl.

Karoline en Dorothee Gaul

Weingut Von Winning

Stijlverschillen zijn en blijven er uiteraard. Aan de rijkere kant van het spectrum staan de wijnen van Weingut Von Winning. Von Winning maakt onderdeel uit van een door de weduwe van ondernemer Achim Niederberger geleide groep bedrijven, waartoe ook Bassermann-Jordan en Von Buhl behoren. Bij Von Winning ligt de focus op volle, krachtige wijnen met geprononceerd houtgebruik. Exemplarisch is de Von Winning Deidesheimer Kalkofen Riesling GG 2016, die we proeven in het sfeervolle LEOPOLD restaurant van Von Winning in Deidesheim. Het is een wijn met concentratie, verleiding en een crémeuse rondeur.

Weingut Gies-Düppel

Wijnen met een kristalline focus en precisie vinden we bij Weingut Gies-Düppel in Birkweiler. Tanja en Volker Gies zijn ware Riesling puristen. Ze maken (been)droge wijnen met beheerst alcohol en prachtige terroir-expressie. Hoewel ze een breed assortiment voeren met wijnen van verschillende druivenrassen, is de liefde voor riesling tastbaar. Weissburgunder en grauburgunder rijpen eerder dan riesling en bieden dus meer zekerheid. Toch weigert Gies-Düppel riesling los te laten. Tanja Gies: ‘Riesling zit in ons hart. Riesling is ons serieuze speelgoed.’

Tanja en Volker Gies

Weingut Dr. Bürklin-Wolf

Riesling is ook king bij Weingut Dr. Bürklin-Wolf in Wachenheim an der Weinstrasse. Van de 90 hectare wijngaarden is 93% beplant met riesling. Vlak voor de oogst in 2012 overlijdt keldermeester Fritz Knorr. De jonge assistent-wijnmaker Nicolai Libelli krijgt het vertrouwen van Bettina Bürklin en wordt op 26-jarige leeftijd aangesteld als keldermeester. Het jonge team cultiveert op biodynamische wijze riesling op steeds koelere plekken, met aangepaste plant- en snoeitechnieken. De stijl van Bürklin-Wolf transformeert van rijk en weelderig naar slank en droog.

Bürklin-Wolf

Ökonomierat Rebholz

Ook Hansjörg Rebholz van Ökonomierat Rebholz uit Siebeldingen staat er al jong alleen voor. Zijn vader overlijdt als Hansjörg 19 is. Hij neemt het wijngoed over en legt zich toe op maken van wijn op het hoogste niveau. Hansjörg Rebholz: ‘De eerste jaren was ik te streng voor mezelf. Bij alles wat ik deed, dacht ik: wat zouden mijn vader en opa hebben gedaan’. Rebholz leert loslaten. Zijn zonen Hans en Valentin runnen nu het wijngoed. Hansjörg Rebholz: “als je zo lang zo veel verantwoording gedragen hebt, is loslaten het mooiste gevoel ter wereld.”

Hansjörg Rebholz

Sektgut Christmann & Kauffmann

Loslaten is ook gespreksonderwerp bij het door Steffen Christmann en zijn dochter Sophie gerunde Weingut A. Christmann. Sophie: “In de Pfalz is het gebruikelijk om van alles een beetje te doen, een beetje van dit en een beetje van dat”. De Christmann’s besluiten focus aan te brengen. Ze laten variëteiten en wijngaarden vallen. Sophie richt zich op rood, Steffen op wit. Als ze een grote hoeveelheid wijngaarden op A-locaties kunnen kopen, staan ze voor een dilemma. Ze willen niet groeien, maar wijngaarden van dit niveau krijg je niet elke dag aangeboden. Het besluit om focus te houden resulteert in de geboorte van Sektgut Christmann & Kaufmann, een samenwerking met voormalig keldermeester van Champagne Bollinger en Reichsrat Von Buhl: Mattieu Kauffmann. Hansjörg Rebholz – binnen de VDP verantwoordelijk voor Sekt – is lovend. Rebholz: ‘Voor Sekt is het productieproces bepalender dan de herkomst van de druiven. Fouten zijn snel gemaakt. Kennis en ervaring van het productieproces is onontbeerlijk. Het mooie van Kauffman is dat hij die kennis en ervaring deelt.’

Sophie en Steffen Christmann

Die Junge Pfalz

Kennis en ervaring delen krijg een geheel nieuwe betekenis bij die Junge Pfalz, een groep getalenteerde jonge wijnmakers uit de Pfalz. In het moderne vinotheek van Weingut Reinhardt in Ruppertsberg spreken we met Lucas Reinhardt en zijn collega’s Jacob Julier van Weingut Schmitzler-Julier en Katrin Wind van Weingut Katrin Wind. Het zijn niet alleen hun kwalitatief hoogwaardige eigentijdse wijnen die opvallen. Het is de open blik, openhartigheid en wil om samen te groeien die laat zien dat deze generatie wijnmakers de sleutel voor de toekomst in handen heeft. De sleutel om in de Pfalz wijnen van uitzonderlijke kwaliteit te blijven maken.

Jacob Julier, Katrin Wind en Lucas Reinhardt

Weingut Braun

Kwaliteit heeft niet altijd een prijs, althans niet volgens de broers Michael en Martin Braun van Weingut Braun in Meckenheim. Voortbouwend op de door hun ouders gelegde fundamenten voeren zij een breed assortiment wijnen van verschillende druiven. Van fruitige instapwijnen met wat restzoet tot meer volwassen wijnen. Echt indruk maakt hun Spätburgunder Ellerstadter Kirchenstück. In de lommerrijke tuin van het moderne wijngoed proeven we verticaal de jaargangen 2007 tot 2020. Een karakteristieke wijn met een uitzonderlijke prijs-kwaliteitsverhouding en – zo blijkt – een uitstekend rijpingspotentieel.

Staand: Michael en Martin Braun

Resumé

De getoonde dwarsdoorsnede van het prachtige Duitse wijnbouwgebied de Pfalz stemt positief. In alle segmenten is het niveau hoog tot zeer hoog. De Pfalz laat wilskracht en aanpassingsvermogen zien. De sleutel ligt in een open en transparante samenwerking. In delen van kennis en ervaring. Generaties schouder aan schouder. Met open vizier en respect voor verschillen. Voor de Pfalz ligt een zonnige toekomst in het verschiet. Die Pfalz ist Heiβ!

Dit artikel is geschreven naar aanleiding van een door het Informatiebureau Duitse Wijnen (Alain en Gisela Jacobs) georganiseerde persreis. In afzonderlijke artikelen worden de bezochte wijnhuizen op deze website uitgelicht, inclusief proefnotities van de geproefde wijnen.

Wil je dat niet missen?
Schrijf je dan hier in
voor onze wekelijkse nieuwsbrief en/of
volg Anne-Wies op
Instagram, LinkedIn of Facebook

Importeurs

Wein- und Sektgut Braun – Diverse importeurs, waaronder Markvandewijn

Weingut Dr. Bürklin-Wolf – D-Vine

Wein- und Sektgut Christman & Kauffmann – Anfors Imperial

Weingut Gaul – Worldwidewine

Weingut Gies-Düppel – De Wijntherapeut

Weingut Katrin Wind – Nog geen importeur

Ökonomierat Rebholz – Résidence Wijnen

Weingut Reinhardt – Nog geen importeur

Weingut Schmitzler-Julier – Nog geen importeur

Weingut Von Winning – Vinites

*Hermen Jansen is, naast jurist, WSET-3 gediplomeerd wijnadviseur, wijndocent en wijnschrijver. Deze ‘Wine Advocate’ vertelt onder de naam Origine Wijnen het verhaal over de herkomst van elke wijn. Lees hier de artikelen van Hermen.

#hermen
#Pfalz
#Deidesheim