Luxemburg: wat een heerlijk land is dat! In dat kleine landje (officieel het Groothertogdom Luxemburg) dat ligt tussen België, Frankrijk en Duitsland kun je heerlijk wandelen, fietsen, shoppen, kastelen en musea bezoeken en… wijn drinken! Jennifer Jernberg* ging voor Anne-Wies.NL mee op een perstrip en ontdekte de fijne wijnen van Luxemburg.
Buiten stortregent het en mijn wekker gaat af om half 6 in de ochtend. Ik ga op wijnreis naar Luxemburg. Huiverend haast ik mij met mijn paraplu tegen de regen naar de tram. Van Centraal Station nemen we de Thalys naar Brussel en dan verder met de boemeltrein naar station Luxemburg waar we begin van de middag aankomen.
Institut Viti-Vinocole
Claire, onze gids in Luxemburg
Tijdens de treinreis maakt de regen plaats voor een voorzichtig zonnetje en het uitzicht op de huizenblokken wordt verruild voor velden en dennenbomen. Claire Sertznig van het ‘Institut Viti-Vinocole’, de organiserende partij, haalt ons op. Zij gaat ons de komende drie dagen rondrijden en gidsen langs 25 wijndomeinen. Zoals alle Luxemburgers, spreekt zij perfect Engels, Duits en Frans. Gelukkig maar, want ik versta niets van het Luxemburgse dialect wat voor ons lijkt op Schwyzerdütsch. Het ‘Institut Viti-Vinocole’ is een onderdeel van de overheid die de Luxemburgse wijnen vertegenwoordigt. Zij doen onderzoek, voeren controle uit op de appelaties en promoten de wijnstreek.
Luxemburgse wijnen, enkele feiten
- Luxemburg is één van de koudste wijnlanden ter wereld en meet 2856 km2.
- Alle wijngebieden liggen in een smalle strook van 42 km langs de rivier de Moezel.
- Aan de linkerkant van de rivier ligt Luxemburg en aan de overkant van de rivier ligt Duitsland.
- Luxemburg telt 600.000 inwoners.
- Overdag verdubbelt dit aantal mensen vanwege de forenzen die vooral werkzaam zijn in het bankwezen of voor de Europese gemeenschap.
- De meeste mensen wonen in de stad Luxemburg zelf of in de wijnstreek langs de Moezel.
Koel klimaat
Wat betekent het om één van de koudste wijnbouwgebieden van de wereld te zijn? Een koel klimaat met weinig zonuren levert druiven op met hoge zuren en een laag suikergehalte. Uitermate geschikt voor witte druivenrassen zoals: riesling, pinot gris, pinot blanc, gewürztraminer en auxerrois. 90% procent van de Luxemburgse aanplant is dan ook wit. Maar Luxemburg heeft ook wat rode wijn zoals van de pinot noir, een druivenras dat wel gedijt in het koele klimaat van Luxemburg.
Noord en zuid Luxemburg
Wat is het verschil tussen de wijngebieden in Noord en Zuid Luxemburg? De wijngebieden strekken zich uit van Grevenmacher in het Noorden naar Remich en Schengen in het Zuiden. De noordelijke ‘Côtes de Grevenmacher’, heeft een bodem met veel kalk, mineraliteit en leisteen. De wijnen die we gedronken hebben uit het noordelijke deel zijn fris en mineralig. Het zuidelijke ‘Côtes de Remich’, onderscheidt zich door een bodem met meer klei en leem. De wijnen die we hier geproefd hebben zijn wat rijker en ronder.
Crémant Domaine Bernard-Massard
We beginnen onze reis in bistro Quai waar wij Antoine Clasen van Domaine Bernard-Massard ontmoeten en Patrick Berg, de directeur van Domaines Vinsmoselle. We beginnen met de Millésime 2015 van Bernard-Massard. Bernard-Massard is als familiebedrijf 100 jaar geleden opgericht door Jean Bernard die na de eerste wereldoorlog terugkwam uit de Champagne. Jean zocht naar een elegante naam die Frans klonk dus plakte Jean de achternaam van zijn vrouw erachter. Helaas stierf Jean 2 jaar later en nam de familie Clausen het domein over. De crémant Millésime 2015 is een blend van riesling en pinot blanc. De crémant moet officieel 9 maanden rijpen op de fles, maar deze Millésime heeft maar liefst 3 jaar flesrijping gehad wat resulteert in een hele fijne mousse die mooi is geïntegreerd.
Coöperatie Vinsmossele
Daarna proeven we de Vignum van Vinsmossele, een coöperatie die in 1966 is opgericht vanuit het oogpunt dat je samen verder komt. Inmiddels zijn er 300 wijnboeren bij aangesloten die hun druiven aan de coöperatie leveren. Onder Vinsmossele valt ook de Jongwënzer. Dit zijn 25 jonge wijnmakers tussen de 28 en 40 jaar die worden geholpen door de professionals van Vinsmoselle om onder hun eigen label wijn te maken. Een mooi initiatief waarbij bestaande kennis wordt overgedragen op de jongere generatie. We praten verder met de heren over de uitdagingen die zij zien en hoe zij naar de toekomst kijken.
Het gevolg van klimaatverandering
Volgens Antoine Clasen was 2019 een pittig jaar. Normaal begon het bloeiseizoen altijd eind april. Door de klimaatverandering echter merken ze dat het voorjaar steeds vroeger begint: al in maart. Dit jaar was er in mei voorjaarsvorst en omdat alles al in bloei stond is 30% van hun oogst verloren gegaan. In juli dit jaar was er een hittegolf en liep de temperatuur ongehoord op tot 47 graden. En dat in het koelste wijnland van de wereld! Net zoals mensen kunnen verbranden in de zon, zo kunnen druiven dit ook. De schillen waren bruin verkleurd en daarna zag men deze druiven verschrompelen. Dit heeft geleid tot wederom een verlies van 20% van de oogst.
Een bezoek aan de Koeppchen
Bij ons volgende bezoek gaan we omhoog de heuvels in. We hebben een proeverij met de wijnen van: Domaine Schumacher-Lethal, Maison Viticole Schmit-Fohl en Domaine Alice Hartmann. Bij een mooi idyllisch kapelletje tussen de wijngaarden staat een tafel klaar. We zijn op 225 meter hoogte, de wijngaarden zijn op het zuiden en zuid-westen gesitueerd om optimaal te profiteren van de zon. Er zit veel kalk in de grond, perfect voor de aanplant van riesling. We proeven een aantal prachtige mineralige Rieslings met mooie zuren en veel fruit. Al hun wijngaarden liggen op de Koeppchen wat heuvel betekent en tevens de naam is van het perceel. De naam van dit perceel mogen zij als kwaliteitsaanduiding op het etiket vermelden.
De Luxemburgse Koeppchen heuvel
Charta kwaliteitsaanduiding
Hier horen we voor het eerst van de Charta. Dit is een beweging die gaat voor kwaliteit. Er zijn 3 Charta’s te weten:
- Charta Luxembourgeoise
- Charta domaine Tradition
- Charta Schengen
Om in aanmerking te komen voor het Charta label dient de wijnmaker zich te registreren en moet men zich aan strenge regels houden. Je mag niet meer dan 60 hectoliter per ha opbrengst hebben en er komt iemand controleren hoeveel druiventrossen je per plant hebt. Dit is gemaximeerd tot 2 per tak. Registreren en meedoen met het Charta label is vrijwillig en het kan zijn dat de wijnmaker het ene jaar wel in aanmerking komt en het andere jaar niet.
Jonge wijnmakers
We gaan verder en komen aan in het dorpje Ehnen. Buiten is van alles aan de gang. De ontsteelmachine is druk in werking, tractors rijden rond en druiven worden in een grote RVS tank gestort. Binnen in de wijnmakerij ontmoeten we 4 jonge wijnmakers van: Domaine Härremillen, Domaine Kohll-Leuck, Caves J. Leuck-Thull, Domaine Madame Aly Duhr .We proeven een mooie serie van de ‘usual suspects’: crémants, Auxerrois, Pinot Gris, Chardonnay en Pinot Noir. Van de Pinot Gris’ valt die van AlyDuhr mij positief op. Deze Pinot Gris heeft zowel restzoet alsmede een hoge zuurgraad wat het een mooie spanning geeft.
Zorgen om de toekomst
Wat ik mooi vind om te ervaren is dat het wijnmaken voortkomt uit een passie voor het vak. Wijnmaken is echt een ambacht. De wijnmakers hebben een nauwe band met de natuur en maken deel uit van een cultuur van streekproducten. Met aandacht voor goed eten en drinken. Dit staat haaks op de snelle fastfood cultuur die steeds meer oprukt. De wijnmakers maken zich dan ook zorgen over de toekomst. De familierestaurants en -hotels in Luxemburg worden meer en meer overgenomen door de grote ketens waar Franse sommeliers werken die geen Luxemburgse wijn inkopen. Daarbij komt nog een overheid die meer en meer tegen alcohol is en daarmee ook de wijnconsumptie ontmoedigt.
Kleine wijnmakers
In de avond volgt een diner met de wijnmakers: Luc, Claude en Nadine. Ik zit naast Nadine die een
Crémant en een Riesling heeft meegenomen. Nadine is bij het diner omdat haar man druk aan het werk is in de wijnkelder tot ’s avonds laat. Als kind was ze al geïnteresseerd in wijn en mocht als puber soms een beetje proeven van haar moeder. Toen ze volwassen was is ze verliefd geworden op een wijnmaker en daarmee getrouwd. Nu doet ze alles in hun bedrijf behalve het wijnmaken zelf. Het is werk dat ook zorgen met zich meebrengt maar ze straalt als ze over haar clientèle verteld. Ze kent iedereen van naam en gezicht en veel cliënten zijn vrienden geworden door wie ze uitgenodigd worden op verjaardagen en etentjes. Daar doen ze het voor. Ze laat een foto zien van hun zoon Louis van 13 die met een serieus gezicht een druif proeft in de wijngaard om te beoordelen of die al goed is. De opvolging voor later is dus in goede handen.
Het valt mij op dat alle wijnmakers die wij ontmoeten een goede band hebben met hun particuliere kopers. Met uitzondering van de paar grote producenten, zijn de wijnmakers in Luxemburg te klein om veel te produceren en daarmee te exporteren. Het blijft dus vooral bij klandizie in eigen land.
Experimenteren met merlot en sankt-laurent
Na het voorgerecht ‘Le Tiramisu Avocat’ (avocado met rivierkreeft en een heerlijke luchtige saus) die uitstekend smaakt bij de houtgelagerde Chardonnay van Clos Mon Vieux Moulin, volgt ‘La Bouchée à la Reine’: een heerlijke pastei met kip en een romige saus met wat champignons. We drinken er een opmerkelijke Pinot Noir bij van Claude van Domaine Kohll Leuck. De Pinot Noir is elegant, heeft complexiteit en een mooie rokerige neus. Claude vertelt dat hij ook aan het experimenteren is met merlot en sankt-laurent. Hij heeft hier minder dan 1 ha van aangeplant maar wil in de toekomst een blend maken van merlot, sankt-laurent en… pinot noir! Dat is een opmerkelijke combinatie maar wel leuk om te proberen. Waarom niet, vindt Claude. Je moet juist profiteren van de klimaatsverandering.
Crémant de Luxemburg
Luxemburgers zijn zelf dol op mousserende wijn. Crémant kan altijd in Luxemburg. Bij het ontbijt, de lunch en het diner. Als je wat te vieren hebt of als je somber bent. 25% van de productie in Luxemburg bestaat uit mousserende wijn. In de kelders van caves St. Martin staan grote tanks met daarin de druiven die aan het fermenteren zijn. Boven de tanks lopen buizen waar water uitloopt om de tanks tijdens het fermentatieproces af te koelen. Isabelle die ons rondleidt vertegenwoordigt zowel St Martin als Gales. Gales is in 1916 opgericht door de overgrootvader van Isabelle en in de jaren 80 is daar St Martin bijgekomen. Ze zijn beide gespecialiseerd in mousserende wijnen. We proeven een aantal uitmuntende crémants van St Martin, Gaves Gales en Caves Krier Frères. Vooral die met een lage dosage zijn voor mij niet van champagne te onderscheiden. En komen wel met een gunstiger prijskaartje.
Luxemburgse kwaliteitswijnen
Dat Luxemburg kwaliteitswijnen heeft is me tijdens deze wijnreis wel duidelijk geworden. Luxemburg is een mooi land met glooiende groene heuvels, fietspaden, de Moezel en een stevige doch smakelijke keuken. Tel daarbij op dat er weinig toeristen zijn en je er zo bent met de auto. Reden genoeg om er eens een keer een weekend heen te gaan en wat Luxemburgse wijn in te slaan.
De wijnproducenten die we bezochten en/of waarvan we de wijnen proefden:
Jongwënzer Domaine Vinsmoselle
Clos Mon Vieux Moulin / Duhr-Frères
En verder… Pundel-Hoffeld, Schram & Fils, L&R Kox, Henri Ruppert, Caves Paul Legill, Schumacher-Knepper, Krier-Welbes, Sunnen-Hoffmann, Krier-Bisenius, Caves St-Remy – Desom, Pundel Vins Pur
*Altijd op zoek naar spannende wijnen, met passie gemaakt, organiseert vinoloog Jennifer Jernberg via Jen Proeft Wijn verrassende wijnproeverijen en -reizen. En… via TheDutchWineTasting ook alleen met Nederlandse wijn!
Geen enkel culinair nieuwtje missen? Schrijf je dan hier in
voor onze wekelijkse nieuwsbrief!
#jennifer
Geef een reactie