Op maandag 23 oktober werd door Perswijn een proeverij georganiseerd met wijnen uit de Portugese wijnregio Tejo. Het evenement vond plaats in Sofitel Legend Grand Amsterdam waar tien Portugese wijnproducten waren vertegenwoordigd. Tevens vonden er twee interessante masterclasses plaats:  ‘Diversity’  en ‘Authentic Varieties and Modern Wines’ gepresenteerd door Master of Wine Dirceu Vianna Junior. Jon Peter* doet verslag.

Hotel The Grand in het centrum van Amsterdam is gelukkig prima bereikbaar met openbaar vervoer. Dat is de laatste tijd beter te doen dan met de auto vanwege de vele opbrekingen en wegomleidingen. Het vijfsterren hotel heeft een mooie ambiance voor een proeverij als deze. Niet teveel producenten waardoor je meer tijd hebt voor het proeven en beoordelen van deze interessante wijnregio.

Portugal kent zeer lange wijnbouw traditie die zelfs terug gaat tot 2000 vChr en heeft als zeevarende natie veel invloed gehad op ontdekkingsreizen, handel en cultuur in de wereld. Het land is ruim twee keer zo groot als Nederland maar met de helft aan inwoners en heeft  een oppervlakte van 92.212 km² (incl. de Azoren, Madeira en Selvagens).

Map Portugese wine regions (wines of portugal.com)

Masterclass 1: Tejo, where diversity reigns

Met een wijngaard areaal van circa 182.260 ha en een gemiddelde wijnproductie van 7,5 miljoen hl per jaar neemt Portugal  de 10e plaats in op de wijnranglijst en 9e qua wijnoppervlakte (OIV 2023). De Portugezen zijn zelf grote wijndrinkers en staan zelfs wereldwijd op de 1e plek per hoofd van de bevolking in wijnconsumptie. Een respectvolle wijnspeler maar toch minder bekend in vergelijk met de grote wijnlanden als Spanje, Frankrijk, Italië en Zuid Amerika. Nog niet zo lang geleden is Portugal gestart met de proffesionalisering en promotie van de wijnbouw. Dat heeft zeker te maken met het lidmaatschap van de EU, subsidies, onderwijs, nieuwe technieken en liberalisatie van de markt.

Belangrijkste druivenrassen

Portugal heeft 14 wijnregio’s (incl. Madeira en de Azoren), 31 DOC’s (DOP) en circa 250 autochtone druivenrassen. Uiteraard ook Franse rassen zoals cabernet sauvignon, cabernet franc, syrah en de Spaanse tempranillo. Fernaō Pires (maria gomez) is het meest aangeplante witte druivenras gevolgd door loureiro, arinto,  siria en alvarinho. Voor rood is dat aragonez (tinto roriz, tempranillo), gevolgd door touriga franca, touriga nacional, castelão, trincadera, baga, syrah en alicante bouschet. De laatste maakt een revival door, want was zo goed als verdwenen.  Vandaag gaat het over Tejo, oftewel het centrum van Portugal waar de rivier de Taag dwars doorheen stoomt.

Klimaat, terroir, rivieren en autochtone rassen

‘Waar kennen jullie Portugal en Tejo van?’ Vraagt Dirceu Vianna Junior MW die de masterclass geeft. Tja… vakantie, Port, Algarve, Lissabon, cultuur, voetbal en kurk luiden de antwoorden. ‘Diversiteit’ is het kenmerk van Portugal: bergen, kust, rivieren, verschillende klimaten, terroirs en veel inheemse druiven variëteiten. De Taag stroomt door het midden van Portugal en heeft grote invloed op het klimaat van Tejo maar ook de nabijheid van de Atlantische oceaan. Met 2800 zonuren een gemiddelde tempertauur van 15 – 16,5 ℃ en 750 mm neerslag per jaar is het een ideale regio voor wijnbouw. De vergelijking wordt getrokken met de invloed van de Grote Oceaan aan de Noordkust van Californië (Sonoma/Napa) waarbij mist voor de nodige verkoeling zorgt.

Golden Gate en Ponte, Tejo. Foto: Master of Wine Dirceu Vianna Junior

Tejo is te verdelen in 3 wijnregio’s

• Campo (Midden Tejo aan de beide oevers, alluviale bodem en koeler)
• Charneca (Zuid Tejo warm, droog en arme zanderige bodem )
• Bairro (Noord Tejo, hoger gelegen met bodems van klei en leisteen)

Diversity, de proeverij

We proeven in totaal 7 wijnen  uit deze regio in diverse stijlen en van verschillende druivenrassen:

1. Contracena Castelão 2023, blanc de noir met oranje kleur, rijping op RVS, doet het goed op zand en komt van oude wijnstokken. De blauwe drijf is overal aangeplant. Frisse wijn met vleugje tannine, 13,5 % (Quinta da Ribeirinha)
2. Campo do Tejo 2023, lichte frisse toegankelijke wijn van fernão pires, geen malo, RVS rijping en ‘s nachts geplukt, 11,5% (Adega de Almeirim)
3. Fernão Pires Grande Reserva 2021, een gastronomische smaakvolle wijn van oude wijnstokken uit subregio Tejo, RVS én rijping op oud en nieuw eiken, battonage, subtiele tannine en mooi geintegreerd, 13% (Quinta do Casal Monteiro)
4. Bridão Rosé 2023, frisse rosé van de 1 wijnplot aan de rechterover en gemaakt door een coöperatie. Klein bittertje, redelijke structuur van tannine en zuren van de touriga nacional en syrah, 12% (Adega do Cartaxo)
5. Terra Silvestre 2014 (Agro-Batoréu), veel aroma, rokering en zwarte olijven, ferme jongen van alicante bouschet, syrah en touriga franca. Gerijpt op Frans eiken en kan goed ouderen
6. Tributo 2022, een strakke blend van syrah (80%), grenache, mourvédre en viognier. Heeft 12 maanden Frans eiken gehad en de aanwezige alcohol prikkelt de keel behoorlijk, 14,5% (Rui Reguinga)
7. Falcoaria Late Harvest 2018, Goudgele caramelachtige Colheita botrytis wijn van fernão pires en viognier komt van zandige grond, de druivenoogst en selectieronde vindt twee keer plaats met rijping in RVS en 24 maanden op oud eiken. Complex, smaakt naar honing, mandarijn, marmalade, abricot! 13% alcohol en toch fris ondanks de 127 gr, restsuiker (Quinta do Casal Branco)

Nu eerst lunchen en opmaken voor het 2e seminar van Dirceu Vianna Junior.

Masterclass 2: Authentic Varieties and Modern Wines

Dirceu vertelt dat Tejo wijnen heeft geproduceerd die verschillende gouden medailles hebben gewonnen tijdens Portugese blindproeverijen. Zowel  voor rood als wit. We zijn dus benieuwd naar de wijnen bij het tweede seminar en natuurlijk naar de wijnen van de aanwezige producenten en leveranciers. Het gaat een lange maar interessante middag worden. De Braziliaanse Dirceu, die zichzelf Junior noemt,  is voor de 2e keer in Amsterdam en is sinds 2008 Master of Wine. Hij woont in Londen en geeft les, seminars, adviezen en proeverijen. Een bevlogen toegankelijke wijnprofessional die snel tot de kern doordringt en zonder lange omhalen zijn kennis en ervaring overbrengt.

Tejo wijnregio

Tejo heeft 11.847 aan wijngaardareaal en dat is 6,5% van het totale oppervlak, waarvan 2500 ha DOC. De wijnproductie omvat 68 miljoen liter per jaar en de gemiddelde opbrengst is 55 hl per wijnhectare. De Taag is de langste rivier van het Iberisch schiereiland (1038 km) en ontspringt op 1590 m hoogte in het gebergte van de Sierra de Albarracin. De rivier stroomt westwaarts via Madrid, Toledo, en mondt uit in de Atlantisce Oceaan bij Lissabon. De Taag is zeer belangrijk, naast wijnbouw, voor irrigatie en het opwekken van stroom. De invloed van de rivier op het klimaat en het terroir is dan ook groot. Tejo verovert als wijnregio meer terrein en wordt gekenmerkt door aanwezige zuren in de druiven.

Belangrijke druivenrassen Tejo

Het aromatische druivenras fernão pires (maria gomes) is het meest aangeplant zowel in Tejo als in geheel Portugal. Het geeft grote opbrengst, rijpt snel, is vorstgevoelig en doet het goed op vruchtbare bodems zoals in de regio Campo langs de Taag. Hij wordt vaak geblend met druivenrassen met een hogere zuurgraad zoals arinto, cerceal, bical en viognier. In Bairrada wordt hij veel gebruikt voor mouserende wijnen.

Het blauwe druivenras castelão is eveneens overal aangeplant maar heeft een voorkeur voor een warm klimaat en zandige bodems. Het is een veelzijdig maar ook lastig druivenras vanwege zijn snelle vegetatieve groei. De castelão (periquita) levert verschillende wijnstijlen met rood fruit, heeft gemidelde tot hoge zuren met kruidige en zilte tonen.

De touriga nacional is een nobele druif met dikke schil en levert verschillende wijnstijlen maar vooral krachtige, aromatisch wijnen met donkere kleur.

De trincadera is wijd verspreid vooral in de warmere regio’s. Heeft een dunne schil is goed bestand tegen droogte en hitte maar gevoelig voor rot. De trincadera geeft grote opbrengst en wordt vaak gebruikt in blends.

Authentic Varieties, Modern Wines, de proeverij

1. Fernão Pires Pet Nat 2022, een ongefilterde wijn gemaakt met methode ancestrale met 5 maanden flesrijping uit de regio Bairro, lichtgeel, aromatisch, citrus, peer maar wat bitter. Knap gemaakt zo vernemen we, 11,5% (Quinta da Ribeirinha)
2. Fernão Pires 2022, licht goudgeel, rond mondgevoel, ziltig, wat tannine en gerijpt op Portugees eiken dat geen vanille tonen kent. Mooi voorbeeld deze wijn van fernão pires (Adega do Cartaxo)
3. Bathoréu Rosé, zeer licht rood van de castelão, geen fruitige of aromatische rosé en je moet goed kijken of het toch geen witte wijn is en dat is te verklaren van het korte skincontact van 2 uur. Viel juist in de smaak bij een niet rosé liefhebber vanwege de toch aanwezige tannine en umami achtige smaak. Deze rosé kan ouderen en lijkt wat op de Japanse roze Kochu (Agro Batoréu)
4. Catelão 2022, voor mensen die van Beaujolais of gamay houden is dit een aanrader. Lichtrood en lichte stijl, 6 maanden oud eiken en daarom weinig tannine. Lijkt op weinig associatie met Portugal en daarom wel zo bijzonder (Casal de Freiras)
5. Trincadeira Preta Vinhas Velhas 2022, donkere wijn met paarse tint wijn van trincadera petra. Aards, herfstbladeren, balsamico, twee weken fermentatie in lagares en 12 maanden gerijpt op Frans eiken. Komt van een wijngaard van meer dan 80 jaar oud. Uitstekende dinerwijn. (Casal Cadaval)
6. Touriga Nacional Naturalmente 2022, donker robijnrood, pruim, braam, de druiven zijn met de handgeplukt en heeft 3 soorten rijping ondergaan op lagares, RVS en eiken, zachte tannines en doet een beetje malbec achtig aan (ODE)
7. Flacouria 2021, een blend van castelão, alicante bouschet, touriga nacional, cabernet sauvignon. Complexe donkere wijn met paarse tint, gerijpt op cement en 50% op oud en 50% nieuwe eiken. Zachte tannines. Een wijn van hoge kwaliteit! (Quinta do Casal Branco)

Conclusie: Tejo, zeer de moeite waard

De diversiteit van deze regio is zeker waar te nemen in de wijnstijlen en nodigt uit tot het bezoeken van Tejo en het consumeren van deze wijnen. Kwaliteit, variëteiten en de prijsverhouding (economy of scales) maken Portugese wijnen zeer de moeite waard. De verschillende wijnproducenten en leveranciers hadden goed uitgepakt en namen de tijd voor de nodige toelichting. Fijn dat er niet teveel producenten waren waardoor je normaal al proefstress krijgt waar je moet beginnen of eindigen binnen het gegeven tijdslot. De opzet was prettig, overzichtelijk en niet te groot. Dit in combinatie met een bevlogen spreker levert een waardevolle middag op met kennisoverdracht over Portugal en Tejo in het bijzonder onder het genot van mooie wijnen. Portugal als wijnland timmert behoorlijk aan de weg en klopt op de deur van de ‘bekende’ wijnlanden en de consument in het algemeen. Zeker gelet op de diversiteit van smaakstijlen en de prijs kwaliteitsverhouding!

De volgende wijnproducenten waren aanwezig:

• Casal Monteiro / Clavis wijnimport
• Casal das Freiras
• Adega de Almeirim
• Adega do Cartaxo / Wijnparadijs.eu
• Agro Batoréu
• Quinta da Badula
• Quinta da Atela
• Quinta da Ribeirinha
• Quinta do Casal Branco

Meer over Portugese wijnen: winesofportugal.com

🍇🥂Geen enkel culinair nieuwtje missen🍷🍴?
Schrijf je dan hier in
voor onze wekelijkse nieuwsbrief en/of
volg Anne-Wies op
Instagram, LinkedIn of Facebook

*Jon Peter van den Oever is registervinoloog®, informatiewetenschapper en IT-er en heeft een consultancybureau om kennis digitaal toegankelijker te maken. Als wijnliefhebber deelt hij zijn ervaringen op Instagram en The Wine Taxonomist. Lees hier alle artikelen van Jon Peter.

#JP