De Auxerrois Tafel: wat is de typiciteit en kwaliteit van Auxerrois

Op een mooie zondag in juli vond de Auxerrois Tafel plaats. Initiatiefnemer van de ‘druiventafels’ Stefaan Soenen vergelijkt graag wijnen uit Nederland en België met klassiekers uit de rest van de wereld. Zijn blindproeverijen zijn inmiddels bekend bij een groot publiek. In 2016 was Pinot Noir de hoofdrolspeler, in 2017 Pinot Gris, in 2019 Riesling en vandaag is Auxerrois aan de beurt. Andrea de Leeuw* schoof aan voor Anne-Wies.nl

Auxerrois uit Nederland/België versus benchmark Auxerrois

De proeverij vond plaats in de vierkantshoeve van restaurant Wijngaardshof in Ulestraten, vlakbij de wijngaard van Domein de Wijngaardsberg van onze gastheer Jules Nijst. We proefden Auxerrois-wijnen uit Nederland van De Wijngaardsberg, De Apostelhoeve, Hoeve Nekum, Thorn, De Kleine Schorre, Fromberg, Salamander en Overst en uit België van Thilesna, Château Bon Baron, D’Hellekapelle, Reyngaard, Oud Conynsbergh, Gloire de Duras, Pietershof en Kluisberg. Het waren wijnen van 100%  auxerrois maar ook blends en, zoals later bleek, een zuivere Pinot Blanc als mol. We vergeleken ze blind met wijnen uit Luxemburg (Domaine St. Martin), Duitsland (Knab, B. Huber), Frankrijk/Elzas (Josmeyer, Albert Mann) en Frankrijk/Côtes de Toul (domaine Lelièvre).

Cees van Casteren: “Wil de ware Auxerrois opstaan!”…
Een vraag die ons allen bezighoudt. Wat is 100% Auxerrois?

Wat is de typiciteit en kwaliteit van AUXERROIS, waarom planten onze wijnbouwers deze druif aan, heeft deze wijn bewaarpotentieel en wat is het niveau van de Lage Landen-wijn in vergelijking met het buitenland? Op deze en nog meer vragen komen binnenkort antwoorden van de aanwezige wijnliefhebbers/schrijvers: Mariëlle Beukers, Ingrid Larmoyeur, Cees van Casteren, Peter Depré, Marc Roovers Peter Doomen, Stefaan Soenen en ondergetekende.

Auxerrois op Wikipedia

“Auxerrois blanc is een witte Franse druivensoort, een kruising tussen de pinot en heunisch weiss. De naam auxerrois wordt ook gebruikt voor de blauwe druivensoort côt of malbec, waarmee men deze druif echter niet moet verwarren. De naam auxerrois is vermoedelijk afkomstig uit het Franse graafschap Auxerre. Vooral in de Elzas wordt de druif aangeplant als een van de belangrijkste voor de crémant d’Alsace. In Luxemburg wordt zij ook veel aangeplant; in Duitsland in mindere mate. Nieuwe wijnlanden hebben haar ook al ontdekt en ze is te vinden in Canada, Zuid-Afrika en Nederland. Ook in België wordt de druif aangeplant.”

Stefaan Soenen:

• Er zijn in de Lage Landen niet zo heel veel wijnboeren die 100% Auxerrois maken dus de keuze wie uit te nodigen was iets makkelijker. De volgende tafel met Chardonnay?
• Er is niet alleen 100% Auxerrois, maar ook om jullie scherp te houden zijn er blends.
• Auxerrois in blends voegt iets toe? Of werkt Auxerrois het best in blends?

Mergelland, het hart van de Nederlandse wijnbouw

Waar zijn we? De heuvel heet “Wijngaardsberg”. Jules legt uit dat het niet een heuvellandschap is maar een dalenlandschap. Het is een lössplateau waar door erosie dalen zijn ontstaan, vergelijkbaar met het Jekerdal. In dit gebied was al wijnbouw in de 10^e eeuw. Dit Zuid-Limburg lag in het hart van het oude Frankische Rijk. Karel de Grote ligt 20 km hiervandaan begraven in de Dom van Aken. Een stukje geschiedenis door Jules. Tot 1400 was er redelijk wat wijnbouw in het mergelland. Tussen 1400 en 1800 was er een koele periode en is veel wijnbouw verdwenen. De Franse revolutionairen hebben veel adellijk en kerkelijk bezit onteigend, inclusief de wijngaarden van de monniken van de proosdij. Hier kwam het tot een einde van de wijnbouw.

Groei na het millennium

De tijd schrijdt voort. In Nederlands Limburg begon Jean Belvois in de begin jaren ’60 met experimenteren met wijnbouw. In 1970 het begin van commerciële wijnbouw met de Apostelhoeve. In 1988 is wijnhoeve Nekum erbij gekomen, rond 1991/1992 Fromberg. Een langzame start rond de eeuwwisseling met de 30/40 hectare wijnbouw. Toen startten ook de Kleine Schorre en Thorn. Daarna is het snel gegaan, onder andere door klimaatverandering. Een snelle groei vond plaats naar 250 hectare in Nederland. In België vond recent een enorme groei plaats tot 500 hectare.

BOB Mergelland

De Europese Commissie heeft in het voorjaar van 2018 besloten wijn uit het Zuid-Limburgse Mergelland een Beschermde Oorsprongsbenaming te verlenen. BOB  Mergelland. Een dergelijke benaming wordt toegekend aan streekproducten van een bijzondere kwaliteit die rechtstreeks te maken heeft met de oorsprong van het product. Een Beschermde Oorsprongsbenaming beschermt zulke producten tegen namaak. Door de strenge eisen waaraan het product moet voldoen is de consument verzekerd van de hoge kwaliteit. BOB Maasvallei bestaat sinds 2017.

Auxerrois

Terug naar de druif Auxerrois. De vorige tafels hadden meer bekende, gelouterde druivenrassen als onderwerp: Pinot Noir, Pinot Gris en Riesling. Eigenlijk heel interessant nu om Auxerrois te gaan determineren. Een voor velen onbekende druif, inclusief voor ondergetekende en meer aanwezigen hier. Lees: de wijnschrijvers, want de wijnbouwers hebben gemeen deze druif in hun wijngaard aangeplant te hebben: zij zijn de kenners, de experts! We gaan proeven! Er staan maar liefs 35 wijnen klaar in verschillende flights door Stefaan bij elkaar gezet; We proeven blind; de wijnmakers weten niet in welke flight hun wijnen gepresenteerd worden. De wijnen worden na iedere flight en proefnotie bespreking onthuld. Ik ga hier niet alle 35 proefnotities vermelden, wel de highlights en onze gezamenlijke bevindingen.

Flight 1

In de 1^e flight proeven we wijnen uit 2018 en 2019. 2019 wordt door de wijnboeren gekenmerkt als een mooier wijnjaar dan 2018. 2019 is een jaar met meer typiciteit en elegantie; 2018 was goed, maar eigenlijk té warm! De 1^e wijn van 100% Auxerrois van wijngoed Reyngaard 2018 uit België is te zuur en letterlijk een ‘wake up call’! We zijn bij de les. In deze flight valt de Chardonnay-Auxerrois van Gloire de Duras uit België op als een aangenaam complexe wijn. Een frisse, elegante Chardonnay-Auxerrois met zowel florale, fruitige als kruidige aroma’s. Droog gevinifieerd met een mooie mondvulling en een lange afdronk. Perfect als aperitief, bij gevogelte en visgerechten.

Flight 2

Tijdens de 2^e flight zien we bij de Kleine Schorre uit Nederland dat de 100% Auxerrois uit 2019 beter beoordeeld wordt dan die uit 2018. De 2019 wijn toont meer ontwikkeling als gevolg van flesrijping en de 2018 wijn mist spanning als gevolg van de rijpheid van de druiven. Bewijs dat 2019 als jaar beter scoort dan 2018?! Harry van Thorn merkt hier op dat het restzoet in de wijn van 2019 de typiciteit van Auxerrois kan ondersteunen. Jeanette van Château Bon Baron heeft in deze flight 2 wijnen: een blend van 40% Auxerrois, 27% Pinot Blanc en 33 % Pinot Gris. Deze wijn is rijp en aromatisch met veel frisheid en bitters. Veel van alles uit 2019. Nog jong. Beter even laten liggen? De andere wijn is een 100% Auxerrois uit 2017 met mooie anijs- en venkeltonen; munt en eucalyptus, vegetaal en fris bij een koude vergisting van 11-13℃. Lijkt zonder sulfiet gemaakt te zijn: vin naturel? Jeanette vertelt dat deze blend speciaal is samengesteld met de supermarkt als doelgroep. Normaal maakt zij wijnen voor de horeca, maar nu met Covid 19 is de afzet heel specifiek gericht op een andere, cq nieuwe, doelgroep.

Oudere wijnen

Nu volgen er wat rijpere wijnen, van 2006 via 2011, 2013 en 2014. Wat valt erop? Het fruit in de wijn is anders dan bij de jonge wijnen; rijpe tonen, honing, bloemig en tropisch fruit. De Château Bon Baron 100% Auxerrois uit 2006(!) valt positief op: mooi goudgeel met honing, hooi en een botertje. Heel sappig en rond met een lange afdronk.

Pauze en lunch

Geheel en goed verzorgd op het Domein door Jules Nijst. Daarna de wijngaard in met de geschiedenis van de Wijngaardsberg en mooie rijen druivenstokken met o.a. onze hoofdrolspeler Auxerrois! Na de lunch gaan we door met een 100% Auxerrois uit 2018 van Domein de Wijngaardsberg; een zeer aangenaam glas wijn met honing, zelfs grapefruit, tropisch fruit en lekker sappig. Een term die regelmatig terugkeert.

Nederland-Luxemburg

In de volgende flight 2 wijnen van Hoeve Nekum; 100% Auxerrois uit 2018 en uit 2019. De 2018 komt jong over. Er zit nog potentie in. De 2019 is op dronk en wederom sappig met mooie zuren en mineralig. Een mooi glas. Daar tegenover een St. Martin uit Luxemburg uit 2018. De 1^e fles heeft kurk maar gelukkig is er een tweede fles beschikbaar.  De wijn is drogend met bitters en groene kruiden, bleekgeel van kleur en neigt naar wat we inmiddels herkennen als 100% Auxerrois!

Inmiddels zijn we bij wijn 25 en heeft Stefaan een instinker voor ons in petto: een 100% Pinot Blanc, van Kluisberg uit België, 2016. Deze valt op tussen de Auxerrois. Deze is ook licht oxifdatief, gesloten met veel restzoet en niet zo aangenaam. We zijn weer bij de les voor de resterende 10 wijnen. Met dank aan Stefaan!

Nederland-Duitsland

In deze flight 2 highlights uit eigen land: Wijngoed Thorn, 100% Auxerrois 2019. Mooie zuur-zoet balans, 3 gram restzoet tegenover 9 gram zuur per liter. Een fantastisch glas wijn. Daarnaast de Apostelhoeve, 100% Auxerrois 2019, groen/grassig/grapefruit/citrus, iets meer restzoet, aangenaam mondvullend met een lange afdronk en een bittertje. Ook een heel mooi glas wijn! Bernhard Huber Auxerrois 2017 uit Baden in Duitsland, benchmark, bleekgeel, munt/groene kruiden/perfecte balans/mooi droog/12,5% alcohol/100% INOX. Voor mij 1 van de toppers van deze blindproefdag en als referentie voor 100% Auxerrois.

Auxerrois op hout

De laatste 3 wijnen hebben hout gehad. Twee wijnen van Oud Conynsberg bij Antwerpen in België. Van wijn 1 met hout wordt letterlijk gezegd dat deze wijn geslachtofferd is! De wijn is troebel en er is te veel Frans eikenhout gebruikt. De balans met de ook hoge zuren in de wijn is zoek. De 2^e wijn is aanmerkelijk beter met mooi geïntegreerd Belgisch eikenhout! Bleekgeel/groene kruiden/citrus/vettigheid/11% alcohol/mooie zuren en sappig! Dit is de Boechout Auxerrois Natuur.

De benchmarks

Josmeyer in de Elzas valt positief op. Net als Weingut Knab en Bernard Hüber in Baden. St. Martin in Luxemburg is ook goed. De benchmark wijnen zijn iets hoger in alcohol dan de wijnen uit de Lage landen namelijk tussen de 12-13% alcohol. Zuidelijker gelegen en dus warmer.

Auxerrois: de kenmerken, typiciteit en kwaliteit

• Heel bleekgeel
• Gemiddelde intensiteit
• Groene kruiden/grassig (afhankelijk van de rijpheid)
• Wit fruit; appel en peer
• Gemiddeld laag in alcohol 11-12,5%
• Sappig
• Klein bittertje
• Beter jong gedronken

Auxerrois, de conclusies

• Auxerrois wordt door de wijnbouwers ook gebruikt voor hun mousserende wijnen.
• In de proefnotities komt aan het licht dat de meeste geouderde Auxerrois wijnen een kool luchtje krijgen; iets onaangenaams en daarom zijn we het erover eens dat deze wijnen beter jong gedronken kunnen worden.
• In Nederland zijn de 100% Auxerrois wijnen fruitiger dan in België. In België zijn de 100% Auxerrois wijnen droger dan in Nederland.
• De Auxerrois druif is vroegrijpend en geeft veel fruit.
• Het niveau van de Lagen Landen kan zeker wedijveren met de klassieke landen. De wijnen zijn wat lager in alcohol en daardoor frisser. Er wordt zelfs gezegd dat de beste Auxerrois wijnen worden gemaakt in Nederlands en Belgisch Limburg!

Veel dank aan Stefaan Soenen, een ware ambassadeur van Belgische en Nederlandse wijnen. En dank aan de gastheer van de Auxerrois tafel Jules Nijst van de Wijngaardsberg. Heel veel dank voor de gastvrije ontvangst en goede zorgen. Het was in alle opzichten een mooie dag.

*Registervinoloog® Andrea de Leeuw bezit de Sommelieroorkonde, is Wijnverteller bij Well of Wine, wijndocent bij het Wijninstituut en freelance beschikbaar voor wijnproeverijen en -advies. wijnstreken@ziggo.nl 

Geen enkel culinair nieuwtje missen? Schrijf je dan hier invoor onze wekelijkse nieuwsbrief!

#Andrea