Italiaanse druiven en de wijn ervan… Je hebt vast wel eens gehoord van Nebbiolo, Pinot Nero, of Sangiovese. Maar Manzoni Bianco? Of Lison Classico…..? Ik ontdekte ze (en meer) tijdens een interessante zoom-sessie met Stefano Quaggio, oenoloog en directeur van het Consorzio Vini Venezia.

Stefano, sinds 2018 aan het roer van het Consorzio, neemt ons mee naar Noord-Italië. Het Consorzio Vini Venezia bestaat sinds 2011 en overbrugt twee regio’s: Veneto en Friuili-Venezia Giulia.

Er zijn 5 appellaties te vinden:

• Venezia DOC
• Piave DOC
• Malanotte del Piave DOCG
• Lison-Pramaggiore DOC
• Lison DOCG

Historische regio

De appellaties hebben allemaal een link met Veneto. Stefano benadrukt de historische waarde van het gebied. Al voor de Romeinse tijd werd hier al wijn geproduceerd, maar veel wijngaarden werden vernietigd door barbaren. In de Middeleeuwen waren het de bisschoppen en Benedictijner monniken die het wijn maken nieuw leven inbliezen. Gedurende de Venetiaanse Republiek in de 17^e eeuw raakten de Venetiaanse edelen in de ban van het wijn maken. Bij elke verandering ging de kwaliteit van de wijnen vooruit door nieuwe inzichten en technologieën.

Tegenwoordig zijn er veel wijnbedrijven die biologisch werken of in transitie zijn. Ook is er steeds meer aandacht voor het terroir, voor terroir-gedreven wijnen. Studies hebben uitgewezen welke wijngaard-positie en vinificatietechnieken het best zijn voor de autochtone druivenrassen als refosco, raboso en manzoni.

De geschiedenis, de Lagune van Venetië en het schilderachtige achterland met de historische Venetiaanse villa’s en de wijngaarden geven de regio een artistieke, culturele en gastronomische waarde. Dat blijkt wel uit het aantal bezoekers dat de regio jaarlijks bezoekt.

Druivenrassen

Hoewel pinot grigio in volume nog altijd een belangrijk deel uitmaakt van de productie in het gebied (7-8 miljoen flessen van de totaal 12 miljoen in de 5 appellaties) zijn andere authentieke druivenrassen voor de meeste producenten ook van groot belang. Denk voor rode wijnen bijvoorbeeld aan raboso en voor wit aan manzoni bianco en tai. Het druivenras tai is een lokale naam die voornamelijk in de Italiaanse regio Veneto wordt gebruikt voor de Friulano-druif, een witte druivensoort die historisch bekendstond als Tocai Friulano. Deze naam moest echter worden veranderd vanwege regelgeving van de Europese Unie, die verwarring met de Hongaarse dessertwijn Tokaj wilde voorkomen.

Vlnr: Tai, Manzoni Bianco en Raboso Piave

Manzoni bianco

Manzoni bianco is een kruising tussen riesling renato x pinot bianco. Naamgever is prof. Luigi Manzoni, leraar aan de Scuola Enologica di Conegliano. De geboorte van de druif was in de 19^e eeuw, toen de wijngaarden werden geplaagd door ziektes als meeldauw en phylloxera. Daarnaast wilde de professor een wijn maken van een hogere kwaliteit, maar ook met wat maar alcohol dan gewoon was in die tijd.

De 5 appellaties

DOC Venezia

Deze DOC zag het levenslicht in 2011 en bevindt zich in het oosten van Veneto, in de provincies Treviso en Venetië.  Het is, met meer dan 20.000 ha, een grote appellatie. Het klimaat is mild te noemen, maar verschillen zijn te vinden door de Dolomieten in het noorden en de Adriatische zee en de lagune in het zuiden. De bodem is alluviaal, maar gevarieerd: in het centrum vind je voornamelijk klei, in het noorden graven en in het zuiden meer zand. De appellatie geldt voor rood, wit en rosé van autochtone en internationale druivenrassen. Pinot grigio is hier het belangrijkste druivenras.

DOC Piave

Een DOC uit 1971, een ‘historical appellation’ noemt Stefano het. De wijngaarden bevinden zich op het vlakke land langs de Piave rivier. Het klimaat is mild met hete zomers en winters die nooit te koud zijn. De drie voornaamste bodemsoorten hier zijn ‘skeleton’, zwarte stenen, in het noorden. Het centrum is rijk aan klei en in het zuiden is fijn zand te vinden. Raboso del Piave, manzoni bianco en verduzzo zijn de druivenrassen die het best gedijen in dit terroir. De druiven worden van oudsher gecultiveerd met het ‘bellussera’ systeem, waarmee ze hoog worden geleid, zelfs wel tot 4 meter hoogte. Hierdoor konden er gewassen onder worden geteeld met als bijkomend voordeel dat schimmelziektes als peronospora, een risico in het vochtige Piave, konden worden voorkomen. Het Consorzio koestert deze methode als ‘heritage van het Consorzio Vini Venezia’.

DOCG Malanotte del Piave

Deze appellatie uit 2011 ligt in het centrum van de DOC Piave, de Piave rivier volgend. De alluviale bodem biedt ‘skeleton’, zwarte stenen, in het noorden. Het centrum is rijk aan klei en in het zuiden is fijn zand te vinden. De zomers zijn warm en de winters ook hier niet al te koud. De naam Melanotte komt van het middeleeuwse gehucht Borgo Melanotte in het hart van de appellatie. Deze DOCG is uitsluitend voor rood en biedt de beste expressie van de raboso. Voor sommige wijnen worden deels (15-30%) ingedroogde druiven gebruikt. De wijn rijpt minimaal 36 maanden in de kelder, waarvan minimaal 12 maanden in eiken vaten.

Het ‘bellussera’ systeem en het indrogen van de druiven.

DOC Lison-Pramaggiore

Eveneens een historische appellatie te noemen. Hij werd in 1971 in het leven geroepen om de ‘Tokai van Lison Pragmaggiore’ te promoten. Zoals eerder vermeld mag het ‘Tokai’ niet meer, maar de wijnen zijn er niet minder om. Door de nabijheid van de zee heerste hier een mild klimaat. Ook door de zee, en de lagune, waaien er koele-droge en warme-vochtige winden, wat het verschil tussen nacht-en dag temperatuur vergroot en daarmee het aromatische karakter van de druiven. De bovenlaag van de bodem bestaat uit een dunne laag ‘caranto’ (calcium carbonaat). Voor de DOC zijn witte en blauwe druiven toegestaan, autochtone en international. Er zijn hier oude, pre-phylloxera, wijnstokken te vinden. Ze worden gecultiveerd volgens het ‘cassone padovano’ syteem, ooit gestart door de Benedictijner monniken. Hoewel er voor- en tegenstanders zijn wordt ook deze methode gekoesterd door het Consorzio.

Vlnr: de caranto aarde, het cassone padovano systeem en tai druiventros.

DOCG Lison

Deze DOCG uit 2011 ligt in het centrum van de DOC Lison-Pramaggiore en is alleen voor witte wijn van het tai druivenras. Ook hier is het klimaat mild, met alle voordelen van de nabijheid van de zee en lagune en de verschillende winden. De bodem is rijk aan mineralen als potassium, calcium en magenesium. Het ‘caranto’ is hier 30-70 cm diep te vinden met bovenlaag van klei. Het caranto en het speciale microklimaat zorgden voor de toevoeging ‘Classico’ aan een klein deel van de appellatie.

Vini Venezia, de proeverij

Manzoni Bianco Venezia DOC 2023
Cantina Borga
Alc 13%
Een winery geleid door 4 neven/nichten. Het label presenteert de bevolking van Trevisto en bevat het ‘sustainibility’ logo. De wijn komt van een bodem voornamelijk klei. Druiven rijp geplukt, 6-8 uur maceratie. Na persing fermentatie van maximaal 10 dagen in rvs. Rijping voor botteling 6 maanden in rvs.
Licht goudgeel, neus wit fruit, bloemig, schoon. Mond fris, rond, citrus, gele appel, tikje amandel, maar wel heel fris. Licht kruidig. Afdronk idem. Fijn glas. Aperitief, bij een gegrild visje, frisse salades.
cantinaborga.it

Manzoni Bianco Piave DOC 2022
Azienda Agricola Frassinelli
Alc 12,5%
Winery gesticht in 1966 door de ouders van de huidige eigenaren, de broers Gianluca en Roberta Frasinelli. Manzoni bianco is voor hen een van de belangrijkste druivenrassen: ze maken er ook een mousserende wijn (methode Martinotti-Charmat), een Pet Nat en een zoete wijn van. En natuurlijk een droge die we nu proeven. Op het label een afbeelding die staat voor geluk en welvaart. “Voor wie de wijn drinkt, maar natuurlijk ook voor de wijnmakers”, lacht Stefano. Ook deze winery is gestart met ‘sustainability’, het logo op de volgende vintage. De druiven komen van bodems van gravel, zand en klei. Oogst begin september, als de druiven al volrijp zijn. Maceratie 6-8 uur, persen, fermentatie, minimaal 6 maandenrijping in betonnen vaten.
Licht goudgeel, iets minder stuivend dan het vorige glas (vintage?). Bloemige neus, wit fruit. In de mond ook citrus, maar meer grapefruit. Spoor van een botertje, maar ook deze wijn blijft lekker fris. Meer gastronomisch, bij een vis met een rijkere saus.
frassinelli.it

Manzoni Bianco Nino, Piave DOC 2021
Villa Valonte
Alc 14%
De winery is door de familie Batalline in 1970 gestart. Andrea Bartallina is de jonge oenoloog die nu de wijnen maakt, naast manzoni bianco ook van verschillende (internationale) druivenrassen. Deze wijn is gemaakt van een tikje overrijpe druiven, cryo-maceratie van 12 uur, zachte persing, fermentatie in eiken gevolgd door 6 maanden rijping in barriques op de lie.
Intenser goudgeel. Ook hier een bloemige neus, wit fruit met in de mond citrus, maar meer grapefruit. Spoor van een botertje, tikje cederhout, maar ook een stenige mineraliteit. Ook deze wijn blijft lekker fris. Mooi bittertje in de afdronk. Alles in deze wijn nog iets meer dan vorige twee. Met name dat bittertje. Heel aangenaam wel!
villavalonte.it

Lison Classico Docg 2022
Villa Bogdano
Alc 13%
Een historische winery, gestart door een adellijke familie uit Venetië. Op het label Diana – jager uit het Romeinse tijdperk, en de bast van bomen die in de buurte van de wijngaarden groeien. Hiermee wordt de biodiversiteit voorgesteld.
De handgeoogste druiven komen van een bodem rijk aan klei en caranto. Oogst begin september, cryo-maceratie van 2 dagen, zachte persing, fermentatie in rvs, 6-8 maanden rijping in betonnen vaten met elke 8-10 dagen batonnage.
Strogeel. Licht bloemig, acacia, wit fruit, gele pruimen. Fris, bloemig, witte bloemen, zomer, citrus, stenige mineraliteit, mint. Structuur. Mooi amandelbittertje na.
villabogdano1880.it

Lison Classico DOCG 2021
Tenuta Polvaro 2021
Alc 14%
Belangrijke history voor de DOCG. Startte 16^e eeuw. Op het label het huis en het kerkje van het dorp.
Druiven van een caranto bodem. Oogst mid-september, korte koude schil-inweking, fermentatie in rvs, gevolgd door een rijping deels in rvs en deels (4 maanden) in Frans eiken, met batonnage.
Strogeel met een groene zweem. Floraal, acacia, vlierbloesem, wit fruit, tikje vanille heel ver weg. Mooie zuur en een fijn bittertje na.
tenutapolvaro.it

Lison Classico DOCG 2020
Ai Galli
Alc 14%
Galli is de achternaam van familie die 40 jaar geleden startte in deze regio. Wijnmaker Alberto Piccolo is de 3^e generatie. Op het label een antieke Venetiaanse decoratie.
Ook hier caranto in de bodem. Handgeplukte druiven mid-september, korte maceratie, zachte persing, 10 dagen fermentatie, rijping op rvs met batonnage.
Iets lichter van kleur dan de vorige wijn. Neus moet even openen, komt wat later los. Bloemig, wit fruit, citrus, acacia, body, structuur en ook hier dat prettige bittertje na.
Gastronomisch glas. Heerlijk bij rijke visgerechten, paddenstoelen (truffel?). Volgens Stefano heel mooi bij de speciale paling uit Veneto. Voor de niet- visliefhebbers is hij volgens Alessandra (Studio Cru) ook heel mooi bij verschillende kazen uit de streek. Of risotto met een van die kazen. Ik krijg trek😊.
aigalli.it

Meer over het consorzio: consorziovinivenezia.com

De zoom was zoals altijd perfect georganiseerd door: Studio Cru

🍇🥂Geen enkel culinair nieuwtje missen🍷🍴?
 Schrijf je dan hier in
voor onze wekelijkse nieuwsbrief en/of
volg Anne-Wies op
Instagram, LinkedIn of Facebook