Tijdens de proeverij van wijnimporteur Poot Agenturen vindt een boeiende masterclass plaats die in het teken staat van het oogstjaar 2013. De masterclass Barolo begint met een aantal statements van mensen ‘die ertoe doen’ in de wijnbusiness. Zij zijn blij met 2013. ‘Een exceptioneel oogstjaar in een gouden tijdperk’.

Barolo 2013 glazen

  “Ik selecteer jaarlijks 60% van mijn allerbeste druiven. Moeder natuur maakte het me in 2013 wel erg lastig om op zoek te gaan naar de ‘slechtste’ 40%!”– Giacomo Conterno, wijnmaker

“The best vintage since 2008!”- James Suckling, recensent

 “In 2013 viel alles op zijn plek”- Angelo Gaja, wijnmaker

“2013 doet me denken aan het exceptionele jaar 1999. Het jaar 2013 is frisser dan 2011 en minder tannineus dan het magische 2010.” – Elvia Gogno, wijnmaker

Barolo: Vintage report 2013

Het oogstjaar 2013 blijkt een heel goed jaar. Ter vergelijking: 2004 en 2005 waren goed, 2008 excellent, 2010 weer goed en de verwachtingen voor 2013 zijn weer excellent. Het voorjaar begon vroeg. Er was meer regenval dan gemiddeld, waardoor sommige wijnmakers vreesden voor te ‘waterige’ druiven. Maar de perfecte zomer met warme dagen en koele nachten en geen extreme temperatuurverschillen voorkwamen dat probleem. Het najaar was zacht en koel, er was weinig regenval en, net als in de zomer, waren de dagen warm en de nachten koel. Kortom: ideale omstandigheden om een mooie Barolo te maken!

Ralph Samuels neemt ons mee

Onze docent voor vandaag is Ralph Samuels. Ralph is vinoloog van de wijnacademie en heeft de hoge hotelschool in Maastricht doorlopen. Hij was winkelmanager Gall&Gall in Rosmalen en afdelingschef Wijn en Gedistilleerd bij horeca groothandel HANOS voordat hij als ‘senior commercial executive’ aan de slag ging bij wijnimporteur Poot Agenturen. En hij weet VEEL over de wijnen van Piëmonte! Ralph neemt ons mee. Eerst over de ’terroir’ van Barolo. Als je praat over het ‘BAROLO-TERROIR’ zijn 3 factoren belangrijk: de bodem, de topografie en het druivenras.

De bodem in Barolo

Zo’n 8-12 miljoen jaar geleden was, wat nu Piëmonte is, een zee. Door het droogvallen bestaat de bodem in Barolo voor een groot gedeelte (door de resten van schelpen) uit kalk en mergel. De bodem valt in Barolo grofweg in drie sectoren te verdelen. In het westen van de streek vind je voornamelijk kalk. De wijnen van daar hebben een verfijnd, floraal karakter. In het zuid-oosten, Serralunga, is meer leem, klei en in mindere mate kalk te vinden. Deze bodem geeft de wijnen een aards en kruidig karakter. Het gebied in het noord-oosten staat bekend om zijn zandsteen, ook wel ‘Diano-zandsteen’ genoemd, wat de wijnen een specifiek ‘rokerig’ karakter geeft .

De topografie van Barolo

Het landschap van Barolo doet denken aan de Bourgogne: groene, glooiende hellingen met wijngaarden op een hoogt van 200-max 500 meter. De wijngaarden liggen voornamelijk op het zuiden, maar doordat elke heuvel en daarmee de wijngaard net iets anders ligt, worden de uiteindelijke wijnen ook anders.

Nebbiolo: zoet met een bubbeltje?

Piëmonte blijkt het enige gebied ter wereld waar Nebbiolo écht succesvol is. De nebbiolo-druif is klein en stug en bevat veel zuren en tannines. Niet echt een allemansvriend dus. Zijn voorouders zijn uitgestorven, waardoor de afkomst niet goed te traceren is. Wel is bewezen dat zijn DNA verwant is aan de DNA van de druif FREISA. Lang geleden was Barolo een zoete rode wijn met een bubbeltje. Het groeiseizoen van nebbiolo is kort. Als het ineens koud werd, stopte de gisting natuurlijk: niet-vergiste suikers bleven over in de wijn en, door dat de wijn nog niet geheel vergist was, bleven de bubbels in de fles bewaard. (Wat leuk! Ik heb zo’n fles gekregen bij Vajra afgelopen zomer! Hierover in een volgend artikel. #followmeJ!) Tegenwoordig kan men door het gebruik van temperatuur gestuurde gistingsvaten het gistingsproces het proces controleren, zodat er een ‘gewone’ droge rode wijn gemaakt kan worden.

De Cru’s van Barolo in kaart en beeld

Barolo is een DOCG sinds 1981. In de wijnwet is vastgelegd dat Barolo ten minste drie jaar moet rijpen, waarvan twee jaar in eiken vaten en één jaar op fles. Voor Riserva geldt een rijping van minimaal vijf jaar. Wijnmaker Renato Ratti bracht in de jaren ’70-’80 de cru’s van de Barolo in kaart . De wijngaarden waar de beste ‘terroir’s’ voor Barolo zich bevinden. Heden ten dage zijn er in Barolo 17 DOCG-wijnen, verdeeld over 11 communes, 170 cru’s en 60 verschillende ‘Single Vineyards’. Antonio Galloni bracht ze, met behulp van Renato Ratti’s gegevens, in kaart. Dit ‘boekwerk’ is nog niet af, maar een preview zie je hier: http://vinous.com/statics/barolo_map

Barolo Boys

Begin jaren ’80 stond een aantal wijnmakers op tegen de ‘gevestigde orde’. Ze gingen op een modernere manier wijn maken. Een groene oogst (het wegknippen van druiventrossen om de andere trossen meer concentratie te geven) kortere maceratie-tijd (waardoor er minder harde tannines in de wijn komen) en het gebruik van kleine vaten van nieuw Frans eiken (in plaats van de grote vaten van Slavonisch hout) zorgden voor modernere Barolo’s die makkelijker (met name voller en ronder) waren en eerder drinkbaar. Hoewel de traditionele stijl nog altijd zeer populair is, omarmde een andere categorie consumenten, met name in de VS, deze modern gemaakte wijnen.

Klimaatverandering in Barolo

Klimaatverandering, is men daar bang voor in Piëmonte? Jazeker! Voor Barolo is men immers aangewezen op slechts 1 druivenras: de nebbiolo. Men kan niet, zoals bijvoorbeeld in Bordeaux, de blend jaarlijks iets aanpassen. Hoger aanplanten dan nu om in koelere sferen te geraken kan niet. Een andere kloon van nebbiolo aanplanten zal ook niet helpen: het is vooralsnog niet bewezen dat de ene kloon het beter doet dan de andere in verschillende omstandigheden. Wel een optie is het om meer de focus te gaan leggen op barbera-druif, waardoor echter de Barolo-wijn nog zeldzamer, en daarmee duurder, wordt. Ook wordt er langzaam maar zeker meer pinot noir aangeplant.

Barolo 2013, de proeverij

We proeven de wijnen rond de klok van 12. Al voor het ontbijt had Ralph de flessen geopend en de wijnen gekaraffeerd om ze wat lucht te geven.

Barolo 2013 flessen

1) Paolo Manzone, Barolo Meriame 2013, Serralunga d’Alba

Bodem: kalksteen en klei

Maceratie: gemiddeld

Houtrijping: 24 maanden gedeeltelijk Bourgognevaten van 350 ltr, 60% nieuw

In de neus donker fruit, kruidig, laurier, vanille. Direct heel stroef in de mond, tannines, maar later ook sap, drop. Afdronk laurier, drop, fris en donker fruit. 8-10 jaar bewaren, maar deze is modern gemaakt, wat hem na een jaar of 5 al heel aangenaam zal maken. In de zaal gaan stemmen op dat dit de meest toegankelijke Barolo is, en nu al drinkbaar. Voor mij is dat de volgende.

2) Luigi Pira, Margheria 2013, Serrralunga d’Alba

Bodem: kalksteen en klei

Maceratie: 12-15 dagen

Houtrijping: 24 maanden Slavonisch eiken 25 hl

Hypermodern, ‘clean’ wijnbedrijf. Maakt Barolo op een moderne wijze (korte maceratie) maar houdt toch vast aan het Slavonisch hout, wat de wijn wat vriendelijker en minder hoekig maakt. In de neus donker (zoet) fruit. Direct sappig, zilt, fris met later toch de tannines. Fris rood fruit in de afdronk naast een milde kruidigheid (laurier).

3) Cavalotto, Briccho Boschis 2013, Castiglione Falletto

Bodem: Diano-zandsteen

Maceratie: 20-25 dagen

Houtrijping: 38-42 maanden Slavonisch eiken

Rokerige neus; sappig, vol, redelijk rond,laurier, drop, tannines. Afdronk fris en aards.

Het rokerige karakter komt veel voor in wijnen van de Diano-zandsteen bodem. Deze wijn kan makkelijk 15-20 jaar rijpen. N.b.: deze producent heeft zijn volledige oogst van 2014 gedeclasseerd tot Langhe Nebbiolo omdat hij de kwaliteit niet goed genoeg vond. 2014 werd in het voorjaar geteisterd door hagel en in de zomer door veel regen gevolgd door warmte waardoor de druiven volgezogen waren.

4) Giacomo Fenocchio, Cannubi 2013, Barolo

Bodem: Diano-zandsteen

Maceratie: 40 dagen

Houtrijping: 30 maanden Slavonisch eiken

Deze producent houdt van een lange maceratie, soms wel tot 60 dagen! Bij de wijn die wij proeven was dat ‘slechts’ 40 dagen. Heel geurig in de neus, met veel fruit. In de mond veel sap, dik fruit, later krop en kruidigheid en de voor Barolo kenmerkende stroeve tannines. De afdronk is lang en kruidig.

5) Poderi Aldo Conterno, Bussia 2013, Monforte d’Alba

Bodem: Divers

Maceratie 20-30 dagen

Houtrijping: 18-20 maanden

Veel rood fruit in de neus; aards, ‘wollig’ en kruidig en de mond met ook witte peper. Een intense wijn die afwijkt van de vorige wijnen. Deze wijn is nog niet in balans en moet zeker nog wat verder rijpen. Er is hier een extreem groene oogst toegepast: bijna 50% van de druiven zijn weggeknipt om deze concentratie te krijgen. De wijnmaker gebruikte geen barriques, maar grote vaten van deels Frans en deel Slavonisch eiken.

 

* De gegevens op de lijst van Renato Ratti wijken daar iets vanaf: http://www.renatoratti.com/pdf/ita/Carta-delle-Annate-16.pdf

 

Geen enkel culinair nieuwtje, wijn-spijs advies of proefnotitie missen?
Schrijf je dan hier in voor onze wekelijkse nieuwsbrief!